Халқ таълими тизимида бюджет маблағларидан самарали фойдаланиш чоралари тўғрисида

X(iks) ва Y(igrik) назарияси

• X – табиатдан ялыов, маъсулиятсиз, иззатталаб…
• (мажбурлаш, назорат ыилиш, жазолаш, жарима солиш, ыщрыитиш)
• Y – фаол, ташаббускор, уддабурон, маъсулиятли …..
• (ходимларга щз маысадларига эришишлари учун шарт шароит яратиб бериш)

X(iks) ва Y(igrik) назарияси

А.Маслоу «Эхтиёжлар иерархияси»

• A.Maslou

Юқори даражадаги эҳтиёжларни қондириш усуллари

• Ижтимоий эҳтиёжлар;
• Ишчиларга шундай ишни берингки, улар мулоқотда бўла олсинлар.
• Иш жойида бирлашиш руҳини яратинг.
• Бўйсунувчилар билан даврий йи\илишлар ўтказинг.
• Ташкилотга зарар етказмаса, мавжуд норасмий гуруҳларни бузманг.
• Ҳурмат-эътиборга бўлган эҳтиёж;
• Бўйсунувчига янада мазмунли ишни таклиф этинг
• Бўйсунувчилар эришган натижаларни юқори баҳоланг ва қўллаб-қувватланг.
• Бўйсунувчиларни мақсадларни шакллантиришда ва қарорларни ишлаб чиқишга жалб қилинг.
• Бўйсунувчиларга қўшимча хуқуқ ва ваколатларни узатинг.
• Бўйсунувчиларни хизмат по\оналарига кўтаринг.
• Компетентлик даражасини оширувчи ўқиш ва қайта тайёрлашни йўлга қўйинг.

Юқори даражадаги эҳтиёжларни қондириш усуллари

• Ўз-ўзини намоён этишга бўлган эҳтиёж
• Бўйсунувчиларни ўз салоҳиятларидан тўлиқ фойдаланишлари учун, ўқиш ва ривожланиш имкониятларини таъминланг.
• Бўйсунувчиларга ўзларини тўлиқ бахш этадиган қийин ва муҳим ишни беринг.
• Бўйсунувчиларда ижодий қобилиятларни ривожлантиринг ва қўллаб-қувватланг.

Кутиш назарияси - В. Врум ( 1964 йил)

• Мотивация нафақат эҳтиёжни қондиришга, шунингдек мақсадга эри-шиш учун танланган хоҳишга ҳам боғлиқ.
• меҳнат харажатлари (МХ) билан натижа (Н) ўртасидаги фарқни кутиш (МХ—Н);
• натижа (Н) билан рағбатлантириш (Р) ўртасидаги фарқни кутиш (Н—Р);
• рағбатлантириш қиймати (қ), яъни қониқишнинг ёки қониқмасликнинг нисбий кўрсаткичи.
• Мотивация (М)=(МХ-Н)(Н-Р)қ.
• Кутилган нарса қанчалик қониқишга олиб келса, шунчалик мотивация кучли бўлади.