H. T. Tursunov, T. U. Raximov ekologiya o’quv qo’llanma Toshkent

(1). Orol dengizining qurishi Orolbo’yi mintaqasida ijtimoiy ekologik
vaziyatning og’irlashishiga olib keldi, Har yili Orolning qurigan
tubidan 15- 75 million tonnagacha tuz va chang ko’tarilib, juda katta
xududda havo, tuproklaming ifloslanishiga olib kelmoqda. Orolbo’yida
tabiiy va antropogen cho’llashishning sur’atlari ortib bormoqda.
Ichimlik suvda tuzlar miqdori 2-4 g/1 ni tashkil qiladi va suv sarfi ayrim
rayonlarda 5 1 dan oshmaydi (norma-200-300 1). Aholi o’rtasida
kasallanish va o’lim ko’rsatkichlari yuqori darajaga yetgan. Orol
dengizini asl holiga qaytarish imkoniyatlari qolmadi. Mavjud
sharoitlarda Orol dengizining satxini saqlab qolishning ham iloji yo’q.
Nazorat savollari ya topshiriqlar
1. Gidrosfera deb nimaga aytiladi? Uning qanday xusu-siyatlarni
bilasiz?
2. Suvning inson hayoti va biosferadagi axamiyatini misollar
yordamida tushuntiring
3. 
Yer yuzida suvlaming yetishmasligi va ifloslanishi
muammolari.
4. Suvlami ifloslovchi asosiy manbalar va ifloslovchi birikmalar.
5. Ifloslangan suvlami tozalashning qanday usullarini bilasiz?
Suvlami takror ishlatish texnologiyasini tushuntirib bering.
6
. Yer usti va yer osti suvlarini muxofaza qilish tadbirlari.
7. Dunyo okeanining ekologik muammolari va ulami xal qilish
yo’llari.
8
. O’zbekistonning asosiy suv manbalari va ulardan oqilona
foydalanish muammolari.
9. O’zbekistonda suvlaming ifloslanishi va uning oldini olishni
yo’llari.
10. Orol dengizi muammosining kelib chiqish sabablarini
tushuntiring. Dengizni asl xoliga keltirsa bo’ladimi ?
11. Yashaydigan joyingizda suvdan foydalanish muammolari
xaqida referat yozing.
69

---