Усимликлар
Ер юзидаги х^ётнинг асоси \исобланади. Сай-
ёрамизда 500 мингдан ортик, усимлик турлари мавжуддир.
Усимликларнингтабиат ва инсон \аётидаги а\амиятига кура
бир неча гуру\парга булиш мумкин. Сув усимликларидан
инсон кам фойдаланади, лекин улар табиатда кислород ва
озуца манбаи \исобланади. Сувларнинг нефть ма^сулотлари
ва окрвалар билан ифлосланиши сув усимликларига зарар
етказади ва мухрфаза чораларини куришни талаб кдлади.
Тупрок, усимликлари- бактериялар, айрим кузик,орин-
лар ва сув утлари тупрок,нинг унумдорлик хусусиятига таъ-
сир курсатади, организмлар к,олди*у
1
арини парчалайди.
Тупрок^арнинг саноат ва маиший чик,индилар билан иф
лосланиши ок,ибатида усимликларни м у\оф аза к,илиш за-
рурати келиб чикди.
Турлар сони энг ками ер ости усимликлари булиб, улар
асосан бактериялардан иборат ва 3 км гача ва ундан ортик,
чукурликларда учрайди.
Ер усти усимликлари турларга энг бой, ш унинг билан
бирга энг куп ишлатиладиган ва инсоннинг кучли таъсири
остидаги усимликлардир
Экология
И слом динида усимликни экиш ва уни \осил бергунича
парвариш лаш ибратли амаллардан \исобланади ва албатга
такдирланиш и кдйд этилади. Кимдир дарахт ёки экин экса
ва унинг \осилидан инсонлар, \айвонлар ва кушлар ба\ра-
манд булса, у киши \атто вафотидан сунг \ам куплаб са-
вобга эга булади.
Ер ю зидаги яшил усимликлар продуцент (автотроф)
организмларга киради ва биосферада модцаларнинг айланма
\аракатида асосий рол уйнайди. Усимликлар фотосинтез
жараёни натижасида \аводан карбонат ангидрид газини
ютиб, йилига 5 1 0 птонна кислород чик,аради ва 200 млрд.
тоннага як,ин органик ма\сулот яратади. Инсон ва \ай вон -
лар ^аётида асосий озукд ва кислороднинг манбаи булган
усимликларнинг а\амияти катта. 30 мингдан ортик, усим-
лик турлари йук,олиб кетганлиги к,айд к,илинади. Мавжуд
300 мингдан ортик, юксак усимликларнинг 2500 туридан
доим ий, 20 мингга як,ин турларидан э\тиёжларга к,араб
фойдаланилади. Инсон \аётида доривор усимликлар \ам
му^им рол уйнайди. Ша^арларда яшил усимликлар ^авони
тозалайди, кишиларга эстетик завк,беради, далаларни ша-
моллардан химоя кдлади. Усимликлар \авони тозалайди,
тупрокдарни емирилишдан сакдайди, ёгинларни ушлаб
к,олади ва дарёларни сув билан бир маромда таъминлайди,
киш иларга эстетик завк, беради.
Б иосф ера биомассасининг энг катта к.исми-98,7 фоизи
урмонларда тупланган. Урмон биоценозининг ^амма ком-
понентлари узаро ва атроф му\ит билан узвий богланган.
Урмонларда к,имматли \айвон ва усимлик турлари жам-
ланган. Ёгочдан инсон эх,тиёжи учун зарур булган 20 мин-
И н с о н н и н г
усимликларга ижо-
бий ва салбий таъ-
с и р и
б у л а д и .
Урмонларни ти к-
лаш, кукаламзор-
лаш тириш , усим-
л и к л а р и н и н г н а-
вларини яратиш ва
бошк,алар ижобий
29-расм. Урмонларнинг кесилиши (45) таъсирга ки рад и .
гга як,ин турли мах,сулотлар олинади.
Do'stlaringiz bilan baham: |