H. T. Avezov, sh sh. Xudoyberdiyev

izotermalari deyiladi. 1-rasmda adsorbilanish izotermasining grafigi ko’rsatilgan. 

Bunda  absissalar  o’qiga  eritmaning  konsentratsiyasi,  ordinatalar  o’qiga  esa 

tajribada topilgan solishtirma adsorbilanish ko’rsatilgan.  

 

Eritma  konsentratsiyasi  past  bo’lganda  adsorbilanishning  tez  ortishi 

grafikdan  ko’rinib  turibdi.    Konsentratsiya  kattalashganida  adsorbilanish  kam 

ortadi.  Nihoyat,  ma’lum  bir  konsentratsiyadan  keyin,  garchi  konsentratsiya  ortib 

borsa ham, adsorbilanish o’zgarmay qoladi. 

 

 

 

 

 

 

 

1-rasm. Adsorbilanish izotermasi 

 

Freyndlix  tenglamasi  asosida  adsorbilanishni  hisoblashdan  avval  bu 

tenglamaga kirgan k va n konstantalarning son qiymatlarini topish kerak  bo’ladi. 

Ularni topish uchun, ko’pincha, grafik usulidan foydalaniladi. Buning uchun k va n 

grafik usulida topish uchun Freyndlix tenglamasini logarifmik shaklida yozamiz: 

C

n

k

m

x

lg

1

lg

lg





 

---

 

66 

So’ngra absissalar o’qiga lg C ni , ordinatalar o’qiga esa 

m

x

lg

 ni qo’yib, Freyndlix 

tenglamasining logarifmik shakli birinchi darajali tenglama bo’lganligi uchun 

m

x

lg

 

va  lg  C  orasidagi  bog’lanish  grafikda  AC  to’g’ri  chizig’i  bilan  ifodalanadi.  (2-

rasm). 

 

 

 

 

 

 

2-rasm. Freyndlix formulasining logarifmik koordinatalarda chizilgan grafigi 

Grafikda OA chizig’i lg k teng bo’ladi; grafikdan lg k topilgandan keyin k ni bilish 

qiyin  emas.  Grafikdagi  α  burchakning  tangensi 

m

x

  ni  aniqlab,  lg  C  va  lg 

m

x

ning 

grafigidan k va n ni topa olamiz. 

 

Freyndlix  tenglamasi  o’rtacha  konsentratsiyalar  uchungina  to’g’ri  natijalar 

beradi.  Lekin  kichik  va  katta  konsentratsiyalar,  shuningdek,  katta  bosim  uchun 

to’g’ri natijalar bermaydi. 

1-jadvalda  hayvon  ko’mirida  sirka  kislotaning  (25

0

С  da)  adsorbilanishi  misolida 

Freyndlix tenglamasini sinab ko’rish natijalari keltirilgan.