Х. С. Асатуллаев, Б. О. Турсунов, М. А. Маманазаров к

Биринчидан, акция курсини, қурилишга берилган лицензияларии 
буюртмаларини хажмини, асбоб ускуналарни етказиб бериш каби бозор 
кўрсаткичларни синчиклаб кўзатиш. Тегишли статистик қаторлар кўпинча 
умум иқтисодий ўзгаришлар тўғрисида огохлантиради. 
Иккинчидан, прогнозлаштириш моделларининг хар бири иқтисод 
сохасининг у ёки бу томонини илмий тавсифини берган холда фойдала-
нишни мўлжаллайди. Модел ичига динамик (ўзгаришларга бои) кўрсаткич-
лар хам киритилади, шу қаторда фискал амалиётида юз бериши мумкин 
(эхтимоли) бўлган ўзгаришлар хам зътиборга олинади. Натижа бўлиб, 
келгуси йилга иқтисодий ўсиш, мехнат ва капитал бозорларнинг ахволини 
прогнози бўлиши керак.
Конъюнктуравий прогноз баҳолари сиёсатчиларга керак бўлгани каби, 
тадбиркорлар учун инвестициялар, махсулотни ишлаб чнкариш хажми ва 
бошқа кўрсаткичлар тўғрисида мўлжал бўлади. 
Молиявий режаларни тузиш жараёни асосан уч босқичда олиб борилади:
Биринчн босқич - ўтган базис йилида эришилган хамма иқтисодий 
кўрсаткичлар бўйича, масалан, ишлаб чикариш режаси, махсулот реализа-
цияси, таннарх, асосий ва оборот фондларидан фойдаланиш даражаси ва шу 
кабилар бўйича чуқур иқтисодий тахлил қилинади. Иқтисодий таҳлил 
жараёнига даромадларнинг кўпайтириш йўллари, молиявий ресурслардан 
окилона фойдаланиш йўллари ва чора кўрилди ҳамда шулар асосида хомаки 
ҳисоблар ҳал қилинади.
Иккинчи босқичда - биринчи босқичдаги маълумотларга асосланиб, 
даромад ва харажатларнинг конкрет турлари бўйича молиявий ҳисоб- 
китоблар қилинади Маълумки, молиявий кўрсаткичлар синоптик характерга 
эгадир, улар бутун ишлаб чиқариш фаолиятининг молиявий якунларини 
кўрсатади. Дастлаб, шу кўрсаткичларга асосланиб ишлаб чиқаришнинг 

---

226 
ўсиши юзасидан хулосалар қилинади ва шу асосда молиявий кўрсаткичларни 
ўсиши ҳисоб-китоб қилинади.