Х. М. Шеннаев Т. М. Баймуратов суғурта иши ўҚув қЎлланма

Депозитларни суғурта қилиш - банклар банкрот деб эълон 
қилинганда ёки тўлов қобилияти йўқолганда, омонатчиларнинг банкдаги 
пул маблағларини уларга қайтарилишини суғурталаш. Бунда банклар 
суғурталанувчилар ҳисобланади. Суғуртани махсус суғурта ташкилотлари 
амалга оширади. Депозитларни суғурталаш чет мамлакатларда кенг 
тарқалган. Масалан, АҚШда депозит суғуртасини депозитларни суғурталаш 
федерал корпорацияси амалга оширади. АҚШда ҳар бир омонатчига тўғри 
келадиган 100 минг АҚШ доллари миқдоридаги депозитни банклар 
мажбурий суғурталайди. 
Диспашер - денгиз транспортида умумий авария содир бўлганда 
кўрилган зарарни кема, юк ва фрахт ўртасида тақсимлаш бўйича ҳисоб-

---

197 
китобларни тузадиган мутахассис. Ривожланган мамлакатларда диспашер 
функциясини махсус компаниялар бажаради. Зарарларни тақсимлаш бўйича 
ҳисоб-китоблар диспаша дейилади ва диспашани тузганлик учун хақни 
манфаатдор томонлар (кема эгаси, юк эгаси, юкни сотиб олувчи шахс) 
тўлайди. 
Европолис - европа иқтисодий ҳамжамияти мамлакатларида суғурта 
шартномаси тузганлик фактини тасдиқловчи суғурта полиси. 
Заҳира фонди - жорий йилда келиб тушган суғурта мукофотлари 
ҳисобидан суғурта қопламасини тўлаш имконияти бўлмаганда, ушбу 
суғурта қопламасини тўлаш учун фойдаланиладиган пул маблағлари фонди. 
Маълумки, суғурта ходисалари туфайли кўрилган йўқотишлар ва зарарлар 
миқдори ҳар йили ҳар-хил бўлади. Айрим йиллари суғурта ходисалари кам, 
бошқа йили эса кўпроқ бўлиши мумкин. Агар суғурта ходисалари сони кўп 
бўлиб, кўрилган зарар миқдори жорий йилда келиб тушган суғурта 
мукофотларидан бир неча марта кўп бўлса, уларнинг фарқи заҳира фонди 
ҳисобидан қопланади. 
Карго - транспорт воситасида ташиладиган ва суғурталаниши мумкин 
бўлган юкнинг номланиши.