H jamolxonov


§. Sinonimiyaning turli leksik qatlamlarga mansub boMishi



Download 1,67 Mb.
bet160/240
Sana23.01.2022
Hajmi1,67 Mb.
#402821
1   ...   156   157   158   159   160   161   162   163   ...   240
Bog'liq
хозирги озбек адабий тили

§. Sinonimiyaning turli leksik qatlamlarga mansub boMishi

Sinonimik munosabatda bo'lgan so'zlar o'zbek tili lug'at boyligining turli leksik qatlamlariga mansubdir. Masalan, anglamoq (o'zb.) - tushunmoq (o'zb.); £o‘ztf/(umumtil) — suluv (dial.); husn (ar.) - chimy (f-t.); xat (ar.) - maktuh (ar.) - noma (f-t.); kishi (o'zb.) — odam (ar.); ko'k (o'zb.) - osmon (t-f.) falak (ar.); analiz (r-b.) - tahlil (ar.); tenia (r-b.) - mavz.u (ar.) kabi.

  1. §. Sinonimiya va polisemiya

Sinonimiya va polisemiya o'rtasida ma’lum bog'lanisli bor. Xususan, polisemantik leksema liar bir ma'nosi bilan boshqa-boshqa sinonimik qatorlarga kirishi mumkin: o/wvyoqmoq va o'/yoqmoq (sinonimlar: olov va o‘t), quyosh olovi va quyosh harorati (sinonimlar; olov va harorat), oldv yigit va g'ayratli yigit (sinonimlar: olov va g'ayratli): bunda olov lekscmasining «predmet» semasi so'nib, «belgi» semasi faollashgan.

Sinonimlar nutqda muhim uslubiy vosita sanaladi: ular nutqning ravon va ta'sirli bo'lishini, fikrning aniq va obrazli chiqishini ta’minlaydi.

Izoli. Sinonimiya hodisasi frazemalar va grammatik birliklar (morfemalar, so'z birikmalari va gaplar) doirasida, shuningdek, leksema va frazema munosabatlarida ham uchraydi. (Bu haqda «Frazeologiya» va «Grammatika» bo'limlariga qaralsin).

Tekshirish savollari va topshiriqlar

  1. Sinonimiya nima?

  2. Sinonimiya hodisasining so'z turkumlariga munosabati qanday?

  3. Sinonimik qator va doniinanta haqida ma’lumot bering.

  4. Leksik sinonimlarning qanday turlari bor?

  5. Ma'no sinonimlari, uslubiy sinonimlar va nutqiy sinonimlar qanday farqlanadi?

  6. Qanday holatlarda kontekstual sinonimlar yuzaga keladi?

  7. Absolut sinonimlar yoki leksik diibletlar haqida ma'lumot bering.

  8. Qanday holatlarda leksemalar sinonimik munosabatda bo'lmaydi?

  9. Sinonimiya va polisemiya o'rtasida qandav bog'lanish bor?

  10. Sinonimiya hodisasi lilning qaysi sathlarida uchraydi?

  11. Sinonimlarning uslubiy vosita sifatidagi rolini Uislumtiring.

Tayanch tushunchalar

Sinonimiya — leksemalarning bir xil ma'no anglatishiga ko'ra guriihlanishi.

Sinonimik qator (sinonimik uya) - bir ma'no anglatishiga ko'ra guruhlangan sinonim so'zlar yig'indisi.

Dominanta - sinonimik qatordagi betaraf ma’noli so'z.

Ma’no sinonimlari - bir umumiy ma'noga ega bo'lsa-da, ma’no qirralari bilan farqlanuvchi sinonimlar.

Uslubiy sinonimlar — leksik ma'nolari ijobiy yoki salbiy munosabat ifodalovchi semalar bilan qoplangan sinonimlar.

Nutqiy sinonimlar — nutqning u yoki bn turiga xoslanganligi bilan farqlanadigan sinonimlar.

LEKSIK ANTONI MI YA

Adabiyotlar: 4 |74|, II |35—411, 26 |47-55|, 27 | 120— 126|, 32 173—74|. 73 |56-58|, I 13 |5-I7|.




  1. Download 1,67 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   156   157   158   159   160   161   162   163   ...   240




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish