H. A. Jamolxonov



Download 2,28 Mb.
Pdf ko'rish
bet20/395
Sana01.01.2022
Hajmi2,28 Mb.
#299352
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   395
Bog'liq
Hozirgi o`zbek adabiy tili jamolxonov

Y
y
Y

 (o’g’iz lahjasi shevalarida) kabi. 


10 
 
4.Tilning  lug’at  boyligida
:  1)  qadimgi  turkiy  tilda  fors-tojik  va  arab  so’zlari 
bo’lmagan. Eski turkiy tilda fors-tojik va arab so’zlari qo’llana boshlagan, eski o’zbek 
tilida  bunday  o’zlashmalar  ancha  ko’paygan: 
gul,  gavhar,  guruch,  go’r 
(fors-tojik 
so’zlari),
 madrasa, oila,fikr, firoq, hosil 
(arabcha so’zlar). Hozirgi o’zbek adabiy tilida 
bunday  o’zlashma  so’zlarning  ayrimlari  eskirgan  (masalan, 
muvallidulhamuza, 
handasa, tarh
 kabilar), ularning o’rnida bir qator ruscha o’zlashma termin va atamalar 
paydo  bo’lgan  (
kislorod,  geometriya,  avtobus,  tramvay
  va  b.lar);  2)  qadimgi  turkiy 
tildagi ayrim so’zlarning eski o’zbek tilida tojikcha sinonimlari paydo bo’lgan: 
chechak
 
(turkiy)-
 gul
( tojikcha), 
yog’och, yig’och
 (turkiy) - 
daraxt 
(tojikcha), 
oltin
 (turkiy)-
 tilla
 
(tojikcha),
buloq
                                      (o’zbekcha)-
chashma
  (tojikcha), 
qirov
  (o’zbekcha)- 
shabnam 
(tojikcha) kabi;          3) qadimgi turkiy, eski turkiy va eski o’zbek tillarida 
qisqartma  so’zlar  (abbreviaturalar)  bo’lmagan.  Hozirgi  o’zbek  tilida  bunday 
qisqartmalar  anchagina  bor:  BMT,  TDPU,  SamDU  kabi.  Keyingi  yillarda  o’zbek  tili 
leksikasida IIB(Ichki ishlar bo’limi), IIBB (Ichki ishlar bo’limi boshqarmasi), IIV (Ichki 
ishlar  vazirligi),  DAN  (Davlat  avtoinspeksiya  nazorati),  O’zMU  (O’zbekiston  Milliy 
universiteti),  BuxDU  (Buxoro  Davlat  universiteti),  QarMII  (Qarshi  Muhandislik-
iqtisodiyot  instituti)  kabi  yangi  qisqartma  nomlar  ham  paydo  bo’ldi;  4)  o’zbek  tiliga 
davlat  tili  maqomining  berilishi,  shuningdek,  mustaqil  O’zbekistonda  amalga 
oshirilayotgan  iqtisodiy  va  ma’rifiy  islohotlar    o’zbek  tili  leksikasida  yana  bir  qator 
yangi  so’zlarning  yuzaga  kelishiga  yoki  ayrim  eskirgan  so’zlarning  qayta  tiklanishiga 
sabab  bo’lmoqda:
  supermarket,  fermer,  aksiyador,  vazirlik,  nozir,  devonxona,  ta’til
 
kabilar  shular  jumlasidandir;  5)  rus  tili  va  rus  yozuvi  ta’sirida  yuzaga  kelgan 
tok
 
("elektor  toki")  va
  tok
  ("uzum  toki")  kabi  omograflar, 
to’rt
  ("miqdor  son")va 
tort
 
("konditer  mahsuloti")  kabi  omofonlar  ham  ko’proq  hozirgi  o’zbek  adabiy  tili 
leksikasiga xosdir. 

Download 2,28 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   395




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish