H. A. Jamolxonov hozirgi o‘zbek adabiy tili



Download 1,41 Mb.
bet15/271
Sana31.01.2022
Hajmi1,41 Mb.
#420091
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   271
Bog'liq
Жамолхонов HOZIRGI O’ZBEK ADABIY TILI

3. Singarmonizm: 1) qadimgi turkiy til va eski o’zbek tilida singarmonizm (so’z tarkibidagi o’zak va qo’shimchalarda unlilarning uyg’unlashuvi) mavjud bo’lgan. Qiyos qiling: keldүk ("kel" dagi "e" - old qator, ingichka unli + "-dүk" dagi "ү" ham old qator, ingichka unli) va barduk ("bar"dagi "a" - orqa qator, yo’g’on unli+ "-duk" dagi "u" ham orqa qator yo’g’on unli). Bu misollardagi unlilar til garmoniyasi qonuniyati asosida uyg’unlashgan. Kelip va kөrYp so’z shakllarining birinchisida ("kel+ip"da) o’zak va qo’shimchadagi unlilar lablanmagan, ikkinchisida ("kөr+үp" da) esa o’zak va qo’shimchadagi unlilar lablangandir. Demak, ikkinchi misolda unlilar lab garmoniyasi qonuniyati asosida uyg’unlashgan; 2) hozirgi o’zbek adabiy tilida singarmonizm o’z mavqeini ancha yo’qotgan. Qiyos qiling: koηlүηүz (eski o’zbek tilida) – ko’nglingiz (hozirgi o’zbek adabiy tilda), kөrүp (eski o’zbek tilida) – ko’rib (hozirgi o’zbek adabiy tilida) kabi.
Izoh: singarmonizm qonuniyati hozirgi paytda qipchoq va o’g’uz dialektlariga mansub o’zbek shevalarida saqlangan: olgan (adabiy tilda)-alg’an (qipchoq lahjasi shevalarida), borgan (adabiy tilda) – barg’an (qipchoq lahjasi shevalarida), kelgan (adabiy tilda)-kelgәn (qipchoq lahjasi shevalarida), o’ttiz (adabiy tilda) – ottuz (qipchoq lahjasi shevalarida), uyimga (adabiy tilda) - YyY (o’g’iz lahjasi shevalarida) kabi.

Download 1,41 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   271




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish