H. A. Jamolxonov hozirgi o‘zbek adabiy tili

Tayanch tushunchalar


O’z qatlam - o’zbek tili leksikasining umumturkiy va sof o’zbekcha so’zlardan iborat qismi.
O’zlashgan qatlam – boshqa tillardan olingan leksik o’zlashmalar qatlami.
Umumturkiy so’zlar - o’zbek tili lug’at boyligidagi eng qadimgi lug’aviy birliklar.
Sof o’zbekcha so’zlar - o’zbek tilining o’zida yasalgan (nisbatan yangi) leksemalar.
Arabcha o’zlashmalar – arab tilidan o’zlashtirilgan so’zlar.
Fors-tojik so’zlari – fors-tojik tillaridan o’zlashtirilgan so’zlar.
Ruscha-baynalmilal o’zlashmalar – rus tilidan va u orqali boshqa tillardan o’zlashtirilgan so’z va terminlar.
So’z o’zlashtirish


Adabiyotlar: 11[59-61],27[175-180],32[96-104].


127-§. So’z o’zlashtirish boshqa til so’zlarining o’zbek tiliga olinishidir. Bu jarayon, yuqorida ko’rilganidek, o’zbek tili leksikasining o’zlashgan qatlamini yuzaga keltirgan.
So’z o’zlashtirish til taraqqiyotining qonuniy ko’rinishidir: xalqlar o’rtasidagi ijtimoiy-iqtisodiy, madaniy-ma’rifiy va ilmiy aloqalar bir tildan ikkinchi tilga so’z va atamalarning o’tib turishini taqozo qiladi. O’zbek tiliga arab, tojik-fors va rus tillaridan so’z o’zlashtirilishi ham ana shunday ijtimoiy-tarixiy omillar tufayli sodir bo’lgan. (Bu haqda “O’zlashgan qatlam” mavzuiga qaralsin).