Guruh talabasi Toirov Shaxzodning “Biznes boshqaruv asoslari” fanidan

Faktoring – bu biznes sub’ektlarining o‘rtasidagio‘zaroqarzdorliklarini undirishdagi vositachilik faoliyatidir.Faktoringga misol – bank xaqdordan qarz hujjatini arzonga sotib olib,o‘rniga kredit berib turishi va keyinchalik qarz summasini qarzdordan undirib olishi mumkin.Faktoring bilan ko‘proq xaqdorga ham,qarzdorga ham xizmat ko‘rsatuvchi banklar shug‘ullanishadi.Buni yaxshi tomoni – pul etishmasligi to‘lash qobiliyati yo‘qligi sababli to‘xtab turgan ishlar yurib ketadi.Bank ham bergan krediti uchun foiz ham faktoring vositachiligi uchun ham chegirma oladi.

Trast operatsiyalari yoki banklarning ishonchga asoslangan operatsiyalari.Banklar o‘z mijozining ishonchli vakili sifatida,ularning topshirig‘iga ko‘ra,mijozlar manfaatini ko‘zlab bir qator harakat (operatsiya) larni bajarib berishlari mumkin.Bunday operatsiyalar qatoriga mulklarni boshqarish,qimmatli qog‘ozlarni sotish,qarz olish,qarz shartnomalarini kelishish va boshqalar kiradi.Trast operatsiyalari O‘zbekistonda urf bo‘lgani yo‘q. Xorijda hatto vasiyatlar bo‘yicha mulklarni boshqarish va merosxo‘rlar voyaga etgach topshirish yoki faqat foydani berish harakatlarini boshqaradi.Pul omonatda tursa 5-10% daromad keltirishi ma’lum.Tadbirkorga foydalanish uchun berilganda foyda 40-50% bo‘lishi mumkin.Bank mijozi nomidan tadbirkor bilan qarz shartnomasi tuzib foydaning 50-70% ini bankga berishga kelishishi mumkin.

Bank olingan foydani shunday taqsimlaydiki,bunda ishonch bildirgan mijoz ham xursand bo‘ladi.Bankka 5%,mijozga 20% bo‘lishi mumkin.Ishonch operatsiyalari shaffof usulda jamoachilik tomonidan nazorat qilib turiladi. Ishonchni yo‘qotgan bank albatta bankrot bo‘ladi.Biznesda trast – ishonch eng qadrlanadigan tushuncha.

Xorijda bank bo‘lmagan – trast kompaniyalari ham faoliyat yuritishadi.Trast kompaniyalarining moliyaviy menejerlari,ham oluvchiga ham o‘zlariga foydali loyihalarni ishlab chiqib,pul bilan ta’minlashni taklif qilishadi.Ularda tajriba bor. Puli bor bilan mijoz o‘rtasida xolis turib,yaxshi daromad topishadi.

Sotish eng muhim jarayon, biznesning asosiy sharti. Sotilsa pul keladi. Pulga esa sotib olish to‘lash, qaytarish, buyurtma berish, sovg‘a qilish yana ko‘plab harakatlarni amalga oshirish mumkin. SHu sababli sotish tushunchasi, bir muncha tor tushuncha bo‘lgani uchun, boshqa keng tushuncha qo‘llaniladi. Uni realizatsiya deyiladi.

2 Venn diagrammasi usulidan foydalanib. 2-chizma.

Расм???????????

Tovarrealizatsiyaqilingach, o‘shapulvatushumdanfoydalanib, biznesjarayoniniuzluksizpulbilanta’minlabturishimkoniyatlarivujudgakeladi. Tovarturibqolsa,sotilmasa ishto‘xtaydi. Elektrta’minotidanuzibqo‘yishadi, ishchilarbekorqoladi, binoijarasiuchunesato‘lovdavometadi, qarzgakiriladi.

Xozirgi davrda kredit bozori institutsional rivojlanish boskichida, taklif etilyotgan moilaviy resurslar va bank – xizmat turlarning cheklanganligi bilan xarakterlanadi.

Moliyaviy xizmatlar kursatish bilan shugullanuvchi nobank institutlarning yaxщi rivojlanmanganligi biznes jarayonlarining etarli darajada moliyalanishiga to‘sqinlik qilmokda. SHu boisdan biznes jarayonida quyidagi muamolar movjud – biznes jarayonlarini kreditlash mexanizmlarining to‘la samara (bank foizlari stavkasi yukoriligi) bermayotganligi; -biznes jarayonlarining risklarini sugurtalash tizimi yaxщi rivojlanmaganligi; - o‘zini o‘zi moliyalashtirish mexanizmlari etarlicha samara bermayotganligi; - biznes subektlari uchun kredit resurslaridan foydalanish shartlari nokulayligi; - kreditlash jarayonida (ichki kreditlar xajmi 10% kiskarganligi) kredit riskini kamaytirish, oldini olish , bo‘lib yuborish mexanizmarining cheklanganligi; - garovga quyilishi mumkin bo‘ladigan mol mulk etishmasligi (garov ta’minoti yo‘kligi) va natijada biznes subektlarining kredit resurlaridan foydalanish imkoniyatlarining cheklanganligi.

Moliyaviy ta’minot menejmenti yuqorida aytilganlarga ko‘ra o‘ta muhim va biznes taqdirini hal qiladigan omil hisoblanadi. SHuning uchun, bu jarayonlarini oldindan hisobga olish kerak bo‘ladi. Bu maqsadga esa moliyaviy rejalashtirish yo‘llari bilan erishiladi.