- 11-17 guruh talabasi Qobilov Rustam ning Virusologiya fanidan tayyorlagan taqdimoti
Antibiotiklarni (grekcha so’z bo’lib «anti» — qarshi, «bios» — hayot degan ma’noni anglatadi) ko’pincha qancha roqda yashoovchi aktinomitsetlar, mog’orlar, sporalik va sporasiz mikroblar, o’simliklar va hayvon organizmlari hosil qiladi. - Antibiotiklarni (grekcha so’z bo’lib «anti» — qarshi, «bios» — hayot degan ma’noni anglatadi) ko’pincha qancha roqda yashoovchi aktinomitsetlar, mog’orlar, sporalik va sporasiz mikroblar, o’simliklar va hayvon organizmlari hosil qiladi.
Rizosfera bakteriyalari. O‘simliklar ildizi ta’siri ostidagi zona rizosfera deyiladi. Rizosfera mikroorganizmlari ildizlar yuzasida va o‘simlik ildizlariga bevosita taqalib turadigan tuproqda ko‘plab rivojlanadi. N. A. Krasilnikov ma’lumotiga ko‘ra, makkajo‘xori, kungaboqar, soya va boshqa ekinlar rizosferasidagi mikroorganizmlar soni kontrol erlardagiga qaraganda 5-10 baravar ko‘p bo‘lar ekan. Rizosferada 3 ta zona farq qilinadi: - Rizosfera bakteriyalari. O‘simliklar ildizi ta’siri ostidagi zona rizosfera deyiladi. Rizosfera mikroorganizmlari ildizlar yuzasida va o‘simlik ildizlariga bevosita taqalib turadigan tuproqda ko‘plab rivojlanadi. N. A. Krasilnikov ma’lumotiga ko‘ra, makkajo‘xori, kungaboqar, soya va boshqa ekinlar rizosferasidagi mikroorganizmlar soni kontrol erlardagiga qaraganda 5-10 baravar ko‘p bo‘lar ekan. Rizosferada 3 ta zona farq qilinadi:
- 1) mikrofloraga nihoyatda boy bo‘lgan ildizlar yuzasi;
- 2) ildizlarga taqalib turadigan tuproqning yupqa qatlami;
- 3) ildizlar yuzasidan 0,5-1mm narida bo‘lgan haqiqiy rizosfera zonasi. Bu zonada mikroorganizmlar uchun oziq ko‘p bo‘ladi.
- Rizosfera zonalarida mikroorganizmlar juda ko‘p miqdorda bo‘ladi, o‘simliklarning rivojlanish fazalariga qarab, ularning soni ham o‘zgarib turadi. Odatda, urug‘lar unishidan to gullash davrigacha mikroorganizmlar soni ortib boradi, gullash davrida kamayadi. Zamburug‘lar, aktinomitsetlar va sellyulozani parchalovchi bakteriyalar soni esa gullash davrida ortadi. Rizosferada ko‘pincha spora hosil qilmaydiganlardan: psevdomonaslar, mikobakteriyalar, radiobakteriyalar va boshqalar uchraydi.
Bakteriyalar o‘simliklar uchun fiziologik aktiv moddalar hosil qiladi, qoldiq moddalarni parchalaydi va o‘z navbatida yuksak o‘simliklarga ta’sir etib turadi. O‘simliklar ildizidan chiqqan moddalardan esa rizosfera bakteriyalari foydalanadi. YUksak o‘simliklarning barglari va novdalarida epifit mikroflora bakteriyalari uchraydi. Bular orasida eng ko‘p uchraydigan vakil Vast.herbicola dir. Bakteriyalar o‘simliklar uchun fiziologik aktiv moddalar hosil qiladi, qoldiq moddalarni parchalaydi va o‘z navbatida yuksak o‘simliklarga ta’sir etib turadi. O‘simliklar ildizidan chiqqan moddalardan esa rizosfera bakteriyalari foydalanadi. YUksak o‘simliklarning barglari va novdalarida epifit mikroflora bakteriyalari uchraydi. Bular orasida eng ko‘p uchraydigan vakil Vast.herbicola dir. Nemis olimi E. Libbert (1966) epifit mikroflora bakteriyalari fiziologik aktiv modda - geteroauksin sintezlash xususiyatiga ega degan fikrni aytadi. Lekin V. I. Kefeli (1969, 1971) karam o‘simligi steril muhitda L- triptofandan geteroauksin sintezlashini ko‘rsatadi. A. A. Tarasenko (1972) epifit mikroflora makkajo‘xori maysalarining o‘sishiga va moddalar almashinuvi protsessiga ijobiy ta’sir etganligini kuzatgan. Ajratib olingan 12 tur bakteriyadan atigi 6 turi geteroauksin sintezlash xususiyatiga ega ekanligi ma’lum bo‘lgan. Endotrof mikorizada zamburug‘ giflarining faqat bir qismigina ildizning yuza qismida bo‘lib, asosiy qismi ildizning parenxima hujayralari orasiga o‘sib kiradi, ildiz tukchalari tirik bo‘ladi Endotrof mikorizada zamburug‘ giflarining faqat bir qismigina ildizning yuza qismida bo‘lib, asosiy qismi ildizning parenxima hujayralari orasiga o‘sib kiradi, ildiz tukchalari tirik bo‘ladi
Ammonifikatsiya protsessi. O‘simliklar va hayvonlar qoldig‘ida juda ko‘p miqdorda organik moddalar bo‘ladi. Ularning mineral moddalarga aylanishi o‘simliklarning azot bilan oziqlanishi uchun muhim ahamiyatga ega. Oqsillarning chirishi protsessida NN3 hosil bo‘lgani uchun ammonifikatsiya protsessi deyiladi. CHirish protsessi aerob va anaerob sharoitda boraveradi, lekin aerob sharoitda tezlashadi. CHirituvchi mikroorganizmlar gruppasiga xilma-xil bakteriyalar misol bo‘ladi.
Anaeroblardan eng keng tarqalgani Clostridum putrificus bo‘lib, tayoqcha shaklida, uzunligi 5-6 mkm, diametri 0,6-0,8 mkm, peritrix tipda xivchinlangan. Spora hosil qilganda hujayrasi baraban tayoqchasi shakliga kiradi. Bu bakteriya asosan oqsillarni parchalaydi. Patogen chirituvchi bakteriyalarga qoqshol kasalligini keltirib chiqaruvchi V.tetani misol bo‘ladi.
Fakultativ anaeroblarga ichak tayoqchasi - Eschirichia coli va protey tayoqchasi - Vas. proteus vulgaris misol bo‘ladi. Peretrix tipda xivchinlangan harakatchan, uzunligi 1-3 mkm, diametri, 0,5-1 mkm ga teng. Vas. mesentericus, Vas. subtilis, Vas. mycoides, Vas. megaterium oqsillarni aerob sharoitda parchalaydigan bakteriyalardir. Bularning hammasi spora hosil qiladi . Kichik tayoqchasimon Pseudomonas fluorescens spora hosil qilmaydi.
I-Bac. megaterium;
2-Bac. mycoides.
Do'stlaringiz bilan baham: |