11-laboratoriya ishi. IP-adresslash, MAC adresslash va port nomerlarini tadbiq qilish. Ishdan maqsad: Tarmoqni adreslash to‘g‘risida ko‘nikmalar xosil qilish hamda IP-adresatsiya, MAC adresatsiya va port nomerlari to‘g‘risida bilimlarni o‘zlashtirish
Nazariy ma’lumotlar. IP adresalash IP adreslashning uchta turi mavjud:
•O‘nlik sanoq tizimida adreslash, 172.16.30.56
• Ikkilik sanoq tizimida adreslash
10101100.00010000.00011110.00111000
• O‘n oltilik sanoq tizimida adreslash
AC 10 1E 38
IP adreslashning klassifikatsiya
Network address. Tarmoq adresi. Tarmoqda paketlar marshurtizatsiyasining murojaat nuqtasini o‘rnatish 198.15.11.0 i 198.150.12.0
Nazorat savollari Adreslash va uning dasturlashdagi ahamiyati.
Matnni avtomatik o‘qish tizimlari. Matnni “tarjima qilish” tushunchasi. Avtomatik tarjima vositalari. Tarjima bosqichlari: Mark Tuliy Sitseron, V-XVII asrlarda tarjimashunoslik, XX asr o‘rtalarida tarjima, lug‘atlar va maxsus kompyuter dasturlari. Mashina vositasida tarjima qilish. Matnni interpretatsiya qilish. So‘zlarni morfologik tahlil qilish. Gaplarni sintaktik tahlil qilish mexanizmlari. Mashina tarjimasidagi avtomatik lug‘atlar. Tarjima qilinadigan matnning sintaktik mosligini aniqlash tizimlari. Matnni bir tildan boshqasiga o‘tkazish algoritmlari. Lingvistik va filologik resurslar. Sun’iy intellekt. Kompyuter tarmoqlari. Kompyuter tarmoqlari klassifikatsiyalari. Kompyuter tarmoqlari ierarxiyasi. Kompyuter tarmoqlari topologiyasi. Serverlar. Kompyuter tarmoqlari dasturiy vositalari. Tarmoq texnologiyalari. Internet global tarmog‘i. Elektron pochta. IP-manzillar. Domen. Internet tarmog‘i bilan ishlash vositalari. Izlash tizimlari. Izlash tizimlari xarakteristikalari. Elektron kutubxona va internet resurslar. Dasturlash tillarining umumiy xarakteristikasi. Dasturlash tillarida ma’lumotlarni ifodalashning vositalari. Ma’lumotlar va ularni kodlar shaklida ifodalash. Sanoq tizimlari. Pozitsion va pozitsion bo‘lmagan tizimlar. Operativ xotira va registr. Bir sanoq sistemasidan boshqasiga o‘tkazish. Algoritm xususiyatlari. Algoritmni ifodalash usullari. Operatorli algoritmlar. Blok-sxema. Oddiy tuzilmali algoritmlarni ishlab chiqish. Oddiy va murakkab tiplar. Tiplarni o‘zaro o‘tkazish. Chiziqli dasturlar. Shart operatorlari. Tarmoq operatorlari. Algoritm va abstrakt mashinalar. Funksiyalar. Massivlar. Satrlar. Fayllar ustida amallar. Rekursiv algoritmlar. Dinamik xotira va unda axborotni saqlash. Algoritmning murakkabligi. Algoritmlarni baholash. Massivlarda izlash va tartiblash. O‘rin almashtirishlar. «Ochko‘z» algoritmlar. Graflarda algoritmlar. Leksik va sintaktik tahlil. Matnlar ustida algoritmlar.
IP-adresatsiya xaqida ma’lumot bering.
Yuqori darajali dasturlash tillari va ularning asosiy xarakteristikalari. Protseduraga asoslangan dasturlash. Ob’ektga yo‘naltirilgan dasturlash. Integrallashgan dasturlash. Zamonaviy informatsion tizimlarda dasturlash. Modulli dasturlarni yaratish. Ob’ektli tiplar. Inkapsulyatsiya. Vorislash. Polimorfizm. Klasslar va ob’ektlar. Konstruktorlar va destruktorlar. Oynali operatsion tizimlarda dasturlash. Menyu. Dasturni sozlash va testdan o‘tkazish. Vizual dasturlash asoslari. Amaliy mashg‘ulotlarning maqsadi nazariy olingan bilimlar asosida amaliy topshiriqlarni bajara olish ko‘nikmalarini hosil qilishdan iborat. Amaliy mashg‘ulotlarda tinglovchilar tarjimonlikda mavjud kompyuterli dasturiy ta’minotlar (ABBYY Lingvo, Multitran, Polyglossum, Promt) dan amaliyotda samarali foydalanish usullari hamda ulardan dars jarayonida foydalanishni o‘rganadilar. Kompyuter dasturlari xali yosh va uslubiy dizayn, dasturiy ta’minot ishlab chiqish vositalari uzluksiz rivojlanmokda. Bu dasturiy ta’minotni ishlab chiqish uzluksiz o‘rganishga muxtoj. Yangi dasturlash tilini o‘rganish jarayoni davomiy va qiyin bo‘lishi mumkin, ayniksa o‘zida bir yoki ikki tillarni tajriba qilmagan dasturchilarga tilning asosiy koidalarini yaxshi tushunish, bu qanday koidalar tarkibiga kirishini ko‘rish oson bo‘ladi. Misol uchun dasturchi obektga yo‘naltirilgan dastur tilini bilsa Javani oson o‘rgana oladi. Xozirda ko‘plab dasturlash tillaridan keng foydalanilmokda. So‘nggi ma’lumotlarga qaraganda dasturlash tillari tez o‘zgarmokda. Bu shuni ko‘rsatadiki dasturchilar bu tillarni o‘rganishga tayyor bo‘lishlari kerak. Oxir okibatda dasturchilar tilini va koidalarini bilishi orqali dasturni oson tushuna oladi. Dasturlash tili koidalarini o‘rganish bu jarayon natijasini ko‘rish uchun xam kerak xam qizikarli. Jarayonni tushunish nega bu til aynan shunday yaratilganligini tushunishga olib boradi. Bu esa tildan samarali foydalanishga yordam beradi. Ayrim dastur nuksonlari o‘sha dastur xaqida ma’lumotga ega dasturchi tomonidan aniqlanadi. Amalga oshirish masalalarini tushunishning yana bir afzalligi, bizga tasavvur qilish imkonini beradi. Ba’zi xollarda, ba’zi bir amalga oshirish masalalari ilmi bir dastur uchun tanlangan bo‘lishi mumkin, muqobil tuzilmalar nisbiy samaradorligi hakida maslaxatlar beradi. Misol uchun amalga oshirish murakkabligi haqida kam biladigan dasturchilar kichik dasturlarda samarasiz dastur yaratishadi.
MAS adresatsiya xaqida ma’lumot bering.
Har bir tarmoq bilan ishlovchi modulning o'z fizik adresi bo'ladi, misol uchun Wi-Fi modulda, kompyuterdagi tarmoq kartasida. Bu modullar zavodda ishlab chiqarilish mobaynida o'z unikal fizik adresiga ega bo'ladi, demak bu fizik adres o'zgarmas va har bir modul uchun alohida bo'ladi, shu adresga MAC adres deyiladi. MAC adresni nazariy jihatdan o'zgartirib bo'lmaydi, lekin ba'zi dasturlar buni o'zgartirishga ham erishishmoqda.
port nomerlari xaqida ma’lumot bering.
Port 0 haqiqiy port raqami emas, lekin uning maqsadi bor Ko'pgina port raqamlaridan farqli o'laroq, port 0 TCP / IP tarmog'ida ajratilgan port bo'lib, u TCP yoki UDP xabarlarida ishlatilmasligi kerak. Tarmoqli dasturlarda, xususan Unix soket dasturida, tizimga ajratilgan, dinamik portlarni talab qilish uchun 0-port maxsus ahamiyatga ega. Port nollari tizimga muvofiq port raqamini topishni bildiradigan joker belgiga o'xshaydi. Tarmoq portlari TCP va UDP oralig'ida raqam noldan 65535gacha. Nol va 1023 oralig'idagi port raqamlari tizim portlari yoki taniqli portlar sifatida tavsiflanadi. Internetga tayinlangan raqamlar vakolatxonasi (IANA) ushbu port raqamlarining internetda maqsadli ishlatilishini rasmiy ro'yxatga oladi va 0 tizim portidan foydalanilmaydi Tarmoqli dasturlashda port qanday ishlaydi 0Yangi tarmoq ulanishini sozlash uchun bitta port raqami manba va maqsad tomonga ajratilishi kerak. Ishlab chiquvchi (manba) tomonidan yuborilgan TCP yoki UDP xabarlari har ikkala port raqamini ham o'z ichiga oladi, shunday qilib xabar qabul qiluvchi (maqsad) to'g'ri xabarni to'g'ri xabar nuqtasiga etkazishi mumkin. IANA veb-serverlari (port 80) kabi asosiy internet-ilovalar uchun oldindan ajratilgan tizim portlariga ega, biroq ko'pgina TCP va UDP tarmoq dasturlari o'zlarining tizim portiga ega emas va har safar ular ishga tushirilganda ularning qurilmasi operatsion tizimidan birini olishlari kerak. Resurs port raqamini ajratish uchun ilovalar bind () kabi TCP / IP tarmoq vazifalarini chaqiradi. Ilova muayyan raqamni so'rashni afzal ko'rsalar (), bog`lanish uchun qattiq (kodli) raqamni ta`minlashi mumkin, lekin tizimda mavjud bo`lgan boshqa ilovalar hozirda foydalanishi mumkin bo`lganligi sababli, bunday so'rov muvaffaqiyatsiz bo`lishi mumkin. Shu bilan bir qatorda, u ulanish nuqtasini 0 o'rniga ulanish parametresi sifatida bog'lashi mumkin. TCP / IP dinamik port raqamlari oralig'ida mos keladigan mavjud portni avtomatik ravishda qidirish va qaytarish uchun operatsion tizimni ishga tushiradi. E'tibor bering, ilovaga aslida port 0 berilmaydi, aksincha, boshqa dinamik port. Ushbu dasturiy konventsiyaning afzalligi samaradorlikdir. Har bir dastur o'rniga, bir nechta portni to'g'ri ishlay boshlagunga qadar sinab ko'rish uchun kodni ishlatish va ishlatish kerak, buning uchun ilovalar operatsion tizimga tayanishi mumkin.