Guruh: 32-17 Bajardi: Tillaxonova. M

Шнекли вал узунаси бўйича канал ҳажмининг камайиши натижасида босим ҳосил бўлади, яъни прессланаётган материал шнек ўрами ёрдамида катта бўш ҳажмдан кичик бўш ҳажмга ўтади. Босимни ошириш учун материалнинг прессдан чиқаётгаи жойига созловчи қурилма ўрнатилади. Биринчи ўрамда материал ичида кўп ғовак жойлар бўлади ва оқсил моддаларининг жипслашиши юз бермайди. Биринчи ўрамнинг охирида заррачалар юзасининг яқинлашиши, иккинчи ва кейинги ўрамларда ҳам эркин ҳажмнинг камайиши натижасида материалнинг жипслашиши содир бўлиб, фақат мой билан тўла бўлган ғоваклар қолади.

Иккинчи ва кейинги ўрамларда ошиб бораётган босимнинг таъсирида мой жадал сиқиб олиниши содир бўлади. Масалан: ФП форпрессида эркин ҳажмнинг камайиши, сиқилиш ва мойнинг чиқиши бешинчи ўрамгача давом этади. Материалнинг заррачалари зичлашади, уларнинг деформацияси ортади, бу мой ва гель заррачаларининг контакт юзаси ортиши ва бузилиши билан кузатилади.

Бу ҳoлатлаp бир вақтни ичида заррачаларнинг майдаланиши мой ва гель қисм орасида янги контакт ҳосил бўлиши, заррачаларнинг бир-бирига бирикиши билан кузатилади.

.

• Лекин ФП прессининг бешинчи ўрамигача прессланаётган материал сочилувчан структурада бўлади. Бунга сабаб, материалнинг ички ишқаланиши ташқи ишқаланишдан, яъни материалнинг пресслаётган тракт юзаси билан ишқаланишидан кичиклигидир.

7.6-расм. Кунгабоқар форпресс кунжарасидан олинган қовурмани қайта ишлашда ЕП пресси шнекли валининг узунлиги бўйлаб материал мойлилиги ва сиқиб олинаётган ёғ миқдорининг ўзгариши

Тадқиқотлар (Г.В. Зарембо, 1962) шуни кўрсатадики (7.6-расм) мойнинг асосий кисми (98%гача) пресснинг биринчи ярмида сиқиб олинади, буни вал узунлиги бўйича кунжара мойлилигининг ўзгариши тасдиқлайди. Энг кўп мой микдори биринчи ва иккинчи поғоналар зонасида сиқиб олинади. Прессланаётган маҳсулот қатламларининг мойлилиги канал чуқурлиги бўйича бир хил бўлмайди. Форпресснинг ички қатламида валга яқин жойдан олинган кунжаранинг мойлилиги, ташқи қатламдаги зеерли цилиндрга яқин жойлашган кунжаранинг мойлилигидан 1,83-4,1% кўп бўлган.