Guruh: 13-21m-i magistrant: Begimqulov Javohirbek ilmiy rahbar

4-Mavzu. Aktsiz solig’i va uning mohiyati.
Reja:
1.Aktsiz solig’ining iqtisodiy mohiyati va uning joriy qilinishi.
2.Aktsiz solig’i to’lovchilari va soliq solish ob’ekti.
3.Soliq bazasi va stavkasi hamda soliqni hisoblash tartibi.


Tayanch iboralar: aksiz, noyob mahsulot va xizmat, bojxona hududi, aksizosti tovar, dividend, realizatsiya, mutlaq summa, advalor, dal, aksiz markasi


4.1.Aktsiz solig’ining iqtisodiy mohiyati va uning joriy qilinishi.
O’zbekistonda aktsiz solig’i 1992 yilda qo’shilgan qiymat solig’i bilan birgalikda oborot solig’i va sotuvdan olinadigan soliqlar o’rniga joriy qilingan. Uning qo’shilgan qiymat solig’idan farqli tomoni shundaki, u ayrim tovarlar va mahsulotlarni chegaralab olgan va u bajarilgan ish, ko’rsatilgan xizmatlarga nisbatan qo’llanilmaydi. Aktsiz solig’i individual xarakterga ega bo’lib, faqat aktsiz osti tovarlarga nisbatan qo’llaniladi. Aktsiz solig’i qo’shilgan qiymat solig’iga tortiladigan bazada va narxda hisobga olinadigan yuklab jo’natilgan tovarlar qiymatining bir qismini egri soliq sifatida byudjetga undirish shakli hisoblanadi.
Aktsiz solig’ini davlat byudjeti daromadlari tarkibidagi ulushining pasayish tendentsiyaga ega ekanligi shu bilan izohlanadiki, O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2002 yil 13 noyabrdagi 390-son “Bozorni iste’mol tovarlari bilan to’ldirishni rag’batlantirish hamda ishlab chiqaruvchilar va savdo tashkilotlarini o’zaro munosabatlarini takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida”gi Qaroriga asosan “O’zDEUAvto” aktsionerlik jamiyatining ishlab chiqarayotgan avtomobillari (Lasetti, Neksiya, Damas, Matiz), billurdan qilingan mahsulotlar, mebel, video va audioapparatura hamda kumushdan yasalgan pichoq va sanchqilarga hisoblangan aktsiz soliqlari ishlab chiqarishni rivojlantirish, iste’mol tovarlarining assortimentini ko’paytirish va raqobatbardosh tovarlar ishlab chiqarish uchun korxonalarning o’z ixtiyorlarida qoldiriladigan bo’ldi. Shuning hisobiga hozirgi vaqtda aktsiz solig’ining ulushi davlat byudjeti daromadlari tarkibida kam salmoqni egallamoqda. Aktsiz solig’i to’liq respublika byudjetining daromadlar qismiga kelib tushadi va uning soliq yuki iste’molchilar zimmasida bo’ladi.