Gumanitar psixologiya

Bixeviorizmning asosiy vazifasi Uotson nuqtai nazariga ko‘ra – odam xulqini quyidagi maqsadlarda kuzatishdir:

А) ayni holatdagi ayni stimulga (vaziyat) qanday reaksiya bo‘lishini kuzatish;

B) berilgan ayni xolatdagi reaksiyada, u qanday vaziyat tomonidan paydo bo‘lganini aniqlash.

Bixevioristlarning asosiy formulasi - R = f (S).

Uotson xulqdagi quyidagi reaksiyalarni farqlagan:

1. 
   tashqi yoki oshkora o‘zlashtirilgan – harakatli ko‘nikmalar – pol yuvish, futbol o‘ynash va h.
   
2. 
   Botiniy yoki yashirin o‘zlashtirilgan (mushaklarga doir yoki tashqi nutq);
   
3. 
   Tashqi (ko‘zga tashlanadigan) irsiy reaksiyalar (ko‘z pirpirashi, aksa urish);
   
4. 
   Botiniy (yashirin) irsiy reaksiyalar (ichki sekretsiya bezlari faoliyati, yurak-qon tomir tizimidagi o‘zgarishlar);
   

Uotson organizmning tashqi muhitga moslashuvi uchun zarur tug‘ma reaksiyalar unchalar ko‘p bo‘lmaganligi bois odam xulq-atvori ta’lim-tarbiya hosilasi deb hisoblagan.

Ko‘nikma – individual o‘zlashtirilgan yoki yod olingan harakatdir. Ko‘nikmalarga ega bo‘lish jarayoni bixeviorizmda mexanik talqin etiladi. B.F. Skinnerning operant o‘rganish nazariyasi.