Gumanitar fanlar

Partiya-tashkiliy-siyosiy  kuch  bo‘lib,  o‘zida  ma'lum  masala  xususida 
jamiyat  fikrini  jamlovchi  va  biror  muammoni  echish  uchun  hokimiyatda  ishtirok 
etish  yoki  unga  ta'sir  o‘tkazish  maqsadini  o‘z  oldiga  qo‘ygan,  bir  xil  siyosiy 
qarashga  ega  bo‘lgan  insonlarni  o‘zida  jam  qiladi.  Konstitutsiyamiz 
ko‘ppartiyaviylik tizimini qonun bilan mustahkamlab qo‘ygan (Konstitutsiya: 60-
modda). 
O‘zbekistonda  5  siyosiy  partiya,  1  ta  jamoatchilik  harakati  faoliyat 
ko‘rsatmoqda.  1991-yil  1-noyabrda  O‘zbekiston  Xalq  demokratik  partiyasining 
(XDP)  ta'sis  kengashi  bo‘lib  o’tdi.  XDP  «O‘zbekiston    ovozi»  va  «Golos 
Uzbekistana»  gazetalari  hamda  «Muloqot»  jurnali  nashr  etmoqda.  1992-yil  24-
mayida  «Vatan  taraqqiyoti»  partiyasining  ta'sis  qurultoyi  o‘tkazilib,  unda  partiya 
dasturi va nizom qabul qilingan, «Vatan» gazetasini nashr etgan. 
1995-yil  18-fevralda  «Adolat»  sotsial-demokratik  partiyasining  ta'sis 
qurultoyi bo‘lib o‘tdi. Unda Dastur va Nizom tasdiqlandi, «Adolat» nomli xaftalik 
gazetani  nashr  etadi.  1995-yil  3-iyun  kuni  «Milliy  tiklanish»  demokratik 
partiyasining  ta'sis  qurultoyi  bo‘lib  o‘tdi,  unda  Dastur  va  Nizomi  qabul  qilindi. 

---

100 
 
«Milliy tiklanish» gazetasi nashr etildi. 1998-yil 28-dekabrda «Fidokorlar» Milliy 
demokratik partiyasining ta'sis qurultoyi bo‘lib o‘tdi, unda Dastur va Nizomi qabul 
qilindi. «Fidokor» gazetasi nashr etildi. 
2001-yil  14-apreldan  «Vatan  taraqqiyoti»  va  «Fidokorlar»  partiyalarining 
qo’shma  kengashi  bo‘lib  o‘tdi,  unda  fikr  va  maqsadlar  mushtarakligini  hisobga 
olgan holda birgalikda faoliyat olib borish maqsadga muvofiqligi to‘g‘risida qaror 
qabul  qilindi.  Shuningdek,  mazkur  partiyalarning  parlament  fraktsiyalari  ham 
birlashdi.  2003-yil  15-noyabrda  Liberal-demokratik  partiyasining  ta'sis  majlisi 
bo‘lib  otdi.  U  tadbirkorlar  va  ishbilarmonlarni  birlashtiruvchi  partiya  bo‘lib, 
O‘zbekistonda  bozor  munosabatlarini  rivojlantirishda  muhim  ro’l  o’ynashga 
qaratilgan. Partiya «XXI asr» gazetsiani nashr etadi. 
Jamiyat  barqarorligini  saqlashda,  fuqarolarning  huquqlarini,  ularning 
manfaatini  ifodalashda  muhim  rolni  muxolifat  o’ynaydi.  Muxolifatning  mavjud 
bo’lishi  demokratik  jamiyat  uchun  shart  bo‘lgan    va  normal  holdir.  Shunisi 
muhimki,  u  tashkiliy  jihatdan  rasmiylashgan,  tegishli  yuridik  maqomga  ega 
bo‘lishi,  konstitutsiya  va  qonun  normalarini  hurmat  qilishi,  o‘z    harakatlari  bilan 
mamlakatdagi davlat va ijtimoiy tuzumning barqaror holati uchun mas'ul bo‘lishi, 
davlat  qurilishning  muqobil  loyihalariga  ega  bo‘ishi  lozim.  Prezidentimiz 
I.A.Karimov  ta'kidlaganidek:  «Demokratiya  ustun  bo‘lgan  jamiyatda  konstruktiv, 
sog‘lom muxolifat jamiyatning siyosiy-ijtimoiy va iqtisodiy rivojiga hissa qoshadi. 
Biz  rasmiy  hokimiyat  bilan  g‘oyaviy  va  amaliy  jihatdan  raqobatlasha  oladigan, 
amaliy  takliflar  kirita  biladigan,  jamiyatimizning  turli  siyosiy  qatlamlari 
manfaatlarining  ifodachisi  tariqasida  maydonga  chiqa  oladigan  muxolifatga 
muhtojmiz».  Siyosiy  partiyalar  bilan  birga  O‘zbekistonda  «Xalq  birligi»  harakati 
faoliyat  yuritmoqda.  U  1995-yil  iyun  oyida  tashkil  bo‘lib,  uning  maqsadi 
O‘zbekiston    xalqlari  birligini  mustahkamlashdir.  Jamiyatda  fuqarolarning 
huquqlari  va  erkinliklarini  himoya  qilish  ta'minlanganda  u  chinakam  huquqiy, 
fuqarolik  jamiyati  bo‘ladi.  Bu  boradagi  muammolarni  hal  qilishda  mamlakatdagi 
ijtimoiy-siyosiy  barqarorlikni  ta'minlashda,  jamoatchilik  fikrini  shakllantirishda-
ommaviy  axborot  vositalari  muhim  o‘rin  tutadi.  Ularning  turli  davlat  va  siyosiy 
institutlar hamda jamiyat kayfiyatiga ta'siri natijasida OAVni to‘rtinchi hokimiyat 
deb ham yuritishadi. 
Mamlakatimizda  OAVning  rivojlanishiga  huquqiy  asos  yaratilgan: 
«Noshirlik faoliyati tog‘risida» (1996-yil 2-avgust): «Mualliflik huquqi va turdosh 
huquqlar  tog‘risida»  (1996-yil  2-avgust):  «Axborot  olish  kafolatlari  va  erkinligi 
to‘g‘risida» (1997 yil 24 aprel): «Jurnalistika faoliyatini himoya qilish tog‘risida» 
(1997-yil  26-  dekabr),  «Ommaviy  axborot  vositalar  tog‘risida»  (1997-yil  26-
dekabr).  O‘zbekistonda  matbuot  erkinligi,  soz  va  fikr  daxlsizligi  qonun  bilan 
kafolatlangan.  (Konstitutsiya:  XV  bob).  2005-yil  28-yanvar  kuni  O‘zbekiston  
Respublikasi  Qonunchilik  palatasi  va  Senatining  qo’shma  majlisida  LA.Karimov 
jamiyatimizni  demokratlashtirish  va  yangilashda,  mamlakatni  modernizatsiya 
qilishda  OAV  haqida  gapirganda,  ularning  hayotmizda  tutgan  o‘rniga  alohida 
e'tibor qaratib, OAVni isloh qilish yonalishlarini ko‘rsatib berdilar. Ular: 
1.  OAVning iqtisodiy erkinligini ta'minlash. 
2.  Jamoatchilik fondi, jamoatchilik televideniyasini tuzish. 

---

101 
 
3.   Yangi, mustaqil fikrga ega bo‘lgan  jurnalist kadrlarni tarbiyalashdir. 
OAVning  erkinligini  ta'minlamasdan,  radio,  televidenie,  gazeta  va 
jurnallarni  fuqarolarning  o‘z    mustaqil  qarashlari,  o‘z  -fikrlari,  voqealarga 
munosabatini  dadil,  qorqmasdan  ifoda  etadigan  minbarga  aylantirmasdan  turib 
mamlakatimizda 
bo’layotgan 
demokratik 
islohotlarni 
chuqurlashtirish, 
fuqarolarning  faolligini  oshirish  mumkin  emas.  Xulosa  qilish  mumkinki, 
mustaqillik  davrida  siyosiy  tizim  islohoti  borasida  bir  qancha  ishlar  amalga 
oshirildi: 
1.  Eski tizim barham topdi. 
2.  Huquqiy,  demokratik  davlatni  qurish  uchun  konstitutsiyaviy,  qonuniy 
asos yaratildi. 
3.  Yangi demokratik davlatga xos bo‘lgan yangi siyosiy tizim yaratildi. 
4.  Ko‘ppartiyaviy tizim asoslari shakllandi. 
5.  Xalqimiz  o‘z    xohish-irodasini  erkin  ifoda  etishini  ta'minlovchi  saylov 
tizimi barpo etilib, saylovlar muqobillik asosida otkazilayapti. 
Boshqacha so’z bilan aytganda, mamlakatimizda shaklan demokratik davlat 
barpo  qilingan,  endi  asosiy  vazifa  shu  shaklni  demokratik  mazmun  bilan 
to‘ldirishdan iboratdir. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

102