Gumanitar fanlar fakulteti O‘ta 20/5- guruh talabasi Jo’rayeva Shahlo Rahimjon qizining

Yuklamalarning tuzilish turlari
. Ko’pgina leksoid yordamchi so’zlarning affiksoid 
ko’rinishlari mavjud, bu yuklamalarga ham tegishlidir: 
ham, -am /-yam; uchun, -chun; -u, -yu; 
bilan, -ila, -la 
shular jumlasidandir. Yuklamalar shakliy jihatdan uch xil ko’rinishga ega:
1. Qo’shimchasimon yuklamalar (
-mi, -chi, -a, -ya…
).
2.Sof yuklamalar (
xuddi, faqat, axir
…).
3.Nisbiy yuklamalar (
yolg’iz, ba’zan, tanhо, bir…
). 
Ularning shakliy va vazifaviy turlari
. 

---

30 
Yuklamalar vazifaviy jihatdan quyidagi ma’no turlariga bo’linadi:
1. So’roq yuklamalari: 
-mi, 
-chi, 
-a, 
-ya, 
nahotki. 
Bu yuklamalar turli so’z 
turkumlariga qo’shilib, so’roq ma’nosini bildiradi. Ba’zan so’roq ma’nosidan tashqari 
taajjublanish, hayratlanish ma’nolarini ham ifodalaydi.
-mi
affiks yuklamasi o’zidan oldingi so’zga qo’shib yoziladi, 
-chi, -a, -ya
yuklamalari esa 
o’zidan oldingi so’zdan chiziqcha bilan ajratib yoziladi: 1. 
Kiyganingiz ipakmidi, kimхobmidi, 
Sevganingiz bizlardan ham ortiqmidi? 
2.
 Opang-chi? Sen-chi? Men-a? Meni-ya? 
2.
 Nahotki shu 
gaplarga ishongan bo’lsangiz. 
2. Ayirish-chegaralash yuklamalari: 
faqat, faqatgina, -gina (-kina,- qina)
.
Bu yuklamalar ayrim narsa va hodisalarni boshqalardan ajratish, harakatni chegaralash 
uchun qo’llaniladi. 
-gina
affiks yuklamasi o’zidan oldingi so’zga qo’shib yoziladi: 
To’yga 
Sheraligina kelmadi, xolos. O’ktam indamadi, faqat yuragida to’lqinlangan mehr bilan onasiga 
tikildi. Faqat
yuklamasining o’rnida 
yolg’iz
so’zini ham qo’llash mumkin. Sifat so’z turkumiga oid 
bu so’z nisbiy yuklama hisoblanadi:
 Sobir, yolg’iz senga suyandim (Sobir, faqat senga suyandim).
3. Ta’kid yuklamalari: 
-ku, -da, -u, -yu.
Gapda ifodalangan biror voqeani ta’kidlash 
uchun qo’llaniladi:
 Sobir-ku keldi, Mahmud kelmadi-da!
4. Kuchaytiruv yuklamalari: 
axir, hatto, hattoki, -oq (-yoq)
.