Gulyamov saidahror saidahmedovich raqamli iqtisodiyotda blokcheyn texnologiyalari

ColoredCoins
tizimi bo‘ldi. Undan maqsadodamlarga 

---

173 
moliyaviy aktivlar va an’anaviy valyutani bevosita bitkoin blokcheyni orqali 
almashinish imkoniyatini taqdim etishdan iborat bo‘lgan (bu tizim orqali ikki kishi, 
masalan, evroni oltinga to‘g‘ridan-to‘g‘ri almashtirish haqida shartnoma tuzishi 
mumkin). Shundan boshlab mazkur maydonda ko‘plab aynan shunday xarakterli 
loyihalar paydo bo‘ldi, jumladan,
Next, Ripple, Mastercoin, Ethereum, 
BitShares, Counterparty
va
Stellar
deb nomlangan tizimlar. Ularning barchasi 
blokcheyn asosida maxsus ishlab chiqilgan o’ziga hos elektron platforma taklif 
qiladi. 2013 yil o‘rtalarida jurnalist Vitalik Buterin qanday qilib bitkoin bu qadar 
keng ommaviylikka erishgani haqida o‘ylanib qoldi. Uning nuqtai-nazaridan, 
bazaviy bitkoinprotokolidasturchilarga ishonchli va shu bilan bir paytda 
foydalanuvchiga nisbatun do‘stona bo‘lgan ilovalar dasturiy interfeysi (API – 
applications program interfeys) yaratish uchun haddan tashqari beso‘naqay bo‘lib 
ko‘ringan. Uning negizida yaratilgan barcha ikkilamchi protokollar tor doirada 
ixtisoslashgan bo‘lib chiqdi. Mohiyatan, bitkoin protokoli
Windows
paydo 
bo‘lishidan oldin ommaviy bo‘lgan 
DOS
operatsion tizimini eslatib yuboradi.Agar 
istalgan dasturlash tilida yozilgan istalgan ilova faoliyatini ta’minlay oladigan 
mustaqil protokol va blokcheyn yaratiladigan bo‘lsachi? Dasturchilar «to‘liq 
Tyuring» deb ataydigan protokol bo‘lsachi? U haqiqatda istalgan 
normarkazlashgan servisni qo‘llab-quvvatlashi mumkin bo‘lsachi – onlayn valyuta 
birjalari, intellektual shartnomalar, aksiyadorlar registrini yuritish, ovoz berish 
tizimlari, 
Dapps, DAK, DAO
vaboshqalar, – bularning barchasi dasturchilarga, 
ularning fikriga ko‘ra, yetarli darajada jalb etuvchan interfeys bozori yaratishga 
imkon bersachi? Taklif qilingan yechim kriptovalyuta olamida haqiqiy dovul 
ko‘tardi: to‘liq qayta ishlangan, yuz foiz universal, nomarkazlashgan blokcheyn, 
istalgan shartnomalar bajarilishini tashkil qilish va nomarkazlashgan ilovalarni 
ishlab chiqish mumkin bo‘lgan ochiq platforma sifatida faoliyat ko‘rsatishga qodir 
bo‘ladigan bunday yangi platformaga