Gulli o’simliklarning jinsiy kopayishi va urug’lanishi

GULLI O’SIMLIKLARNING

JINSIY KOPAYISHI VA URUG’LANISHI

Changchi va urug’chidagi jinsiy hujayralarning qo’shilish jarayoni urug’lanish deyiladi.

Bu yangi organism demakdr

Shubhasiz, chang nima, u qanday tuzulgan, degan sovol tug’uladi. Bitta changdonda yuzlab va minglab chang donachalari yetiladi. Chang o’simliklarni turiga qarab xar xil shakilda va kattalikda boladi.

Uni zamonaviy mikraskobda korish mumkun

Har bir chang donachasi mayda-yirik ikta hujayradan tuzulgan. Ana shu hujyraning yirigi vegitativ hujayra maydasi jinsiy(generative) hujayra deb ataladi. Ularning har birida sitoplazma va yadro boladi.

Urg’ochi tumshuqchasiga tushgan chang o’simliklar tomonidan tumshuqcha yuzasini notekkisligi va undan ajiralib chiqib turadigan yopishqoq shira orqali ushlanib qoladi. Ushlanib qolgan chang asta sekin o’sa boshlaydi. Uning vegitativ hujayrasi o’sib uzun va ingichka naycha hosil qiladi. Generativ hujayra

Bolinib ikta siperma hosil qiladi. Chang naycgasi tez o’sib urug’chadagi tumshuqcha hamda ustuncha ichiga kiradi tuguncha tomon o’sadi. Chang naychalari turli tezlikda o’sadi. Ularning bittasi qolganlaridan o’zib ketib, tuguncha ichidagi urug’kurtakka borib yetadi. Hosil bolgan ikta siperma chang naychasi orqali urug’kurtakka borib ichiga kiradi. Shu vaqtning ichida urug’ kurtak ichida tuxum hujayra va markaziy hujayra yetilgan boladi. Sipermiylardan biri tuxum hujayra bilan ikkinchisi markaziy hujayra bn qoshiladi. Bu jarayon Gulli o’simliklarda Urug’lanish (qosh uruglanish) deb ataladi. Urug’kurtakning urug’langan hujayralari kop martta bolinaa boshlaydi. Urug’langan tuxum hujayradan murtak, urug’langan markaziy hujayradan esa endosperm rivojlanadi. Murtak bn endosperm birgalikda urug’ hosil qiladi. Shunday qilib, qosh urug’lanishdan so’ng urug’ kurtak urug’ga aylanadi. Uning postidan shu urug’ni orab turadigan po’st, tuguncha va gulning boshqa qismlaridan esa meva hosil boladi.