Gulli o‘simliklarda urug‘lanish jarayonlari va urug‘ning rivojlanishi

Gullarning urug‘lanishini mohiyati

Murtakning shakllanishi

• Urug‘langan tuxum hujayra bir oz vaqt tinim davrida bo‘ladi. Murakkabguldoshlar va bug‘doydoshlarda bu davr juda qisqa bo‘ladi (bir necha soat). Zigota birinchi bo‘linishda ko‘ndalang to‘siq paydo bo‘lib, 2 ta hujayra vujudga keladi. Murtak xaltaning o‘rtasi tomon yo‘nalgan hujayra-terminal, boshqasi − bazal hujayra deyiladi. Keyingi bo‘linish turli o‘simliklarda turlicha bo‘ladi. Karamguldoshlarda bazal hujayra ko‘ndalang, terminal hujayra uzunasiga bo‘linadi va proembrion hosil bo‘ladi. Har bir terminal hujayra po‘sti bilan avvalgisiga perpendikulyar bo‘linadi – kvadrantlar stadiyasi kelib chiqadi. So‘ngra har bir kvadrant hujayralar ko‘ndalangiga bo‘linadi va oktantlar hujayrasini hosil qiladi.

Murtakning shakllanishi

• Terminal hujayra bilan bir vaqtda bazal hujayralardan paydo bo‘lgan hujayralar ko‘ndalang bo‘linib, osilma sopini shakllantiradi. Osilma sopining yuqorigi hujayrasi pufaksimon o‘simta hosil qiladi. Pastki oktant hujayralardan keyinchalik novdaning uchki kurtagi va urug‘palla barglar hosil bo‘ladi. Yuqorigi hujayralaridan gipokotil hosil bo‘ladi. Osilma sopining eng pastki hujayralaridan ildiz paydo bo‘ladi.

Endospermning shakllanishi

• Endosperm murtakning rivojlanishida katta ahamiyatga ega, ya’ni murtakni oziqlantirib turadi. Endosperm ikki tipda rivojlanadi. 1-nuklear 2-sellyulyar. Nuklear tipida yadroning birinchi bo‘linishida ko‘ndalang to‘siq paydo bo‘lmaydi. Sellyular tipida yadroning birinchi va keyingi bo‘linish- larida ham to‘siqlar paydo bo‘ladi. Natijada murtak xalta bir necha kameralarga bo‘linadi.
•  Apomiksis
• Jinsiy hujayralar qo‘shilmagan holda urug‘lanmagan tuxum hujayralardan yangi organizmning vujudga kelishi.