Gulli o‘simliklar bilan umumiy tanishish

XI MA'RUZA

REJASI:

1. 
   
   SINFCHA (AJDODCHA) MAGNOLIYAKABILAR. IKKI URUG' PALLALILAR.
   
2. 
   
   MAGNOLIYAO'AMOLAR QABILASI.
   
3. 
   
   LAVRNAMOLAR QABILASI
   
4. 
   
   SINFCHA. (AJDODCHA) AYIQTOVONKABILAR.
   
5. 
   
   KO'KNORNAMOLAR QABILASI.
   
6. 
   
   SINF (AJDOD). MAGNOLIYASIMONLAR (MAGNOLIOPSIDA) YOKI IKKI URUG'PALLALILAR (DICOTYLEDONES)
   

Magnoliyasimonlar sinfi (ajdodi) taksonlarga boyligi bilan aloxida o'rinda turadi. U 8 ta sinf (ajdod) cha, 128 ta qabila, 429 ta oila, 10000 turkum va taxminan 190000 to'rni o'z ichiga oladi.

Sinf (ajdod) chalar:

1. Magnoliyakabilar - Magnoliidae

   
   

2. Ayiqtovonkabilar -Ranunculidae

   
   

3. Chinnigulkabilar - Caryophyllidae

   
   

4. Temirdaraxtkabilar –Hamamilididae

   
   

5. Dilleniyakabilar-Dilleniidae

   
   

6. Ra'nokabilar -Rosidae

   
   

7. Yalpizkabilar (labgullilar) - Lamiidae

   
   

8. Qoqiutkabilar (murakkabgullilar) - AsteridaeG'

   
   

SINFCHA (AJDODCHA). MAGNOLIYAKABILAR -MAGNOLHDAE.

Bu sinfchaga 18 ta qabila, 43 ta oila, 340 turkum va 10000 ga yaqin tur kiradi. qo'yida sinfchaning ayrim vakillari bilan tanishib utamiz.

MAGNOLIYANAMOLAR-MAGNOLIALES QABILASI.

Bu qabilaga 3 ta degeneriyadoshlar, magnoliyadoshlar va ximantradoshlar oilalari kiradi.

DEGENERIYADOSHLAR (DEGENERIACEAE) OILASI

Bu oila magnoliyanamolar qabilasining eng qadimgi oilalaridan xisoblanadi. Uning vakillari fidji orolida uchraydi. Eng xarakterli belgisi bu oilaning - changchilari, karpell (meva barglari), chang donachalarining kobigi, urug'i, ogizchasi va utkazuvchi sistemalari sodda (primitiv) to'zilishga ega. Murtagi 3 yoki 4 urug'pallali.

Bu oilaga bitta turkum (DEGENERIA) va bitta tur (D.VITIENSIS) kiradi.

Bu tur 1942 yili Amerikalik botanirlar anatom Irving Beyli va sistematik Albert Smitlar tomonidan kashf qilingan. Degeneriyaning kashf etilishi bu Botanikada katga sensasiya bo'lgan Chunki degeneriyalar eng primetiv gulli o'simlik bo'lib, u yer sharida faqat Fidji orolida uchraydi. Degeneriya baland buyli daraxt bo'lib, tirkishsimon yorilgan pust bilan urulgan. Barglari oddiy, barg yaprogini teng ikkiga bo'lib turuvchi barg tomiri bor. Gullari urtacha kattalikda bo'lib, yakka-yakka holda joylashgan, ikki jinsli, kosacha bargi 3 ta, kichchik, u urug'da saqlanib koladi. Gultoji 12 ta, 3 yoki 4 ta doyra bo'lib joylashgan.

Gultojbarglari gul kosasiga nisbatan ancha yirik, lyokin anatomik to'zilishi jihatidan ular bir-biriga yaqin turadi. Changchilari cheksiz (32 tagacha), 3 qator bo'lib joylashadi. Urug'chisi bitta yoki ikkita mevachi bargdan (karpell) tashqil topgan. Urug'chi
tumshukchasi uncha taraqqiy kilmagan, u asosan tuksimon to'zilishda bo'lib changni ushlab kolishga moslashgan.

Degeneriyalar asosan kungizlar yordamida changlanadi. Shu sababdan degeneriyalar gulida juda ko'p sonda sargish kungir rangli kichkina kungizlarni uchratish mumkin. 16-rasm.

Degeneriya mevasi ancha yirik bo'lib, uning uzunligi 5 sm ga yetadi. Eng kizikarli tomoni degeneriyalar urug'ining murtagi 3 yoki 4 urug'pallalardan iborat.