Guliston davlat universiteti y. Tojiyev, M. Latipov «til tarixi»

Tayanch tushunchalar:
Olmosh – ot, sifat, son va boshqa so’zlarning mavjudligini bevosita ifodalamay, ulrning mavjudligini ko’rsatuvchi mustaqil so’z turkumi.
Kishilik olmoshlari – shaxslarni ko’rsatadi.
Ko’rsati olmoshi – predmet, belgi, miqdor, vaqt va makonga nisbatan ishora qiladi.
O’zlik olmoshi – predmet, belgi va miqdorni ta’kidlab ko’rsatadi, tegishliligini ifodalaydi.
So’roq olmoshi – so’rash ma’nosini ifodalaydi.
Belgilash olmoshi – to’daning qismini yoki to’dani, jamlikni bildiradi.
Gumon olmoshi – noaniq shaxs, belgi, miqdorni bildiradi.
Bo’lishsizlik olmoshi – shaxs, belgi va miqdorni inkor etadi.
Olmoshning ma’no turlari – olmosh ifodalaydigan modal ma’nolar.
ADABIYOTLAR RO‘YXATI

5. 
   Abdurahmonov G‘. Qadimgi turkiy til. –Toshkent, 1992.
   
6. 
   Rahmonov N. , Sodiqov Q. O‘zbek tili tarixi. –Toshkent, 2009.
   
7. 
   Abdurahmonov G‘., Shukurov Sh., Qozoqboyev M. O‘zbek tilining tarixiy grammatikasi. –Toshkent, 2008.
   
8. 
   Ashirboyev S., Azimov I. O‘zbek tilining tarixiy grammatikasi. Toshkent, 2002.
   

5-MA’RUZA
Ma’ruza ta’lim texnologiyasi modeli
Mavzu: Fe’l so’z turkumi. Yasalishi. Funksional shakllari. Yordamchi so'z turkumi

Mashg’ulot vaqti-2 soat	Talabalar soni: 50 –70 gacha
Mashg’ulot shakli	Ma’ruza-muloqot
Ma’ruza rejasi	Eski o‘zbek tilida fe’l so’z turkumi. Fe’lning ma’no turlari tasnifi. Eski o‘zbek tilda fe’lning vazifadosh shakllari tasnifi. Bo’lishli va bo’lishsiz fe’llar. Eski o‘zbek tilida mayl ketegoriyasi tasnifi. Eski o‘zbek tilida zamon ketegoriyasi tasnifi. Eski o‘zbek tilida shaxs-son ketegoriyasi tasnifi. Eski o‘zbek tilida ravish va uning yasalishi. Yordamchi so’z turkumlari. Ko’makchilar. Ularning ma’no turlari, tasnifi. Eski o‘zbek tilida bog’lovchilar. Ularning ma’no turlari, tasnifi. Yuklamalar. Ularning qadimgi matnlarda kam uchrashi. Uning sabablari.
O’quv mashg’ulotining maqsadi: Qadimgi matnlar tilida qo’llanuvchi olmosh, fe’l so’z turkumi bo’yicha umumiy tushuncha berish. Morfologik shakllarnin sintaktik tabiati, so’z birikmasiga yondosh holatlar va ulardan farqli xususiyatlari bo’yicha keng qamrovli bilim va ko’nikmalarni shakllantirishdan iborat.
Pedagogik vazifalar: Qadimgi manbalar tilida fe’llarning qo’llanishi va sof fellar va vazifadosh fe’llar haqida tushuncha berish. Fe’lning kategorial va nokategorial shakllari xususida ma’lumot berish. Qadimgi manbalar tilida fe’llarning qo’llanishi xususida yangi bilimlarni berish. Qadimgi manbalar tilida fe’llarning qo’llanishi va sof fellar va vazifadosh fe’llar haqida tushuncha berish. Fe’lning kategorial va nokategorial shakllari xususida ma’lumot berish. YOrdamchi so’z turkumi tasnifi. Qadimgi manbalar tilida yordamchilarning ko’rinishlari xususida yangi bilimlarni berish.		O’quv faoliyati natijalari (talaba): Talabalarda sof fe’l va vazifadosh fe’llar xususida bilimlarni manbalar tili misolida mustahkamlash. Manbalar tili misolida fe’llarning kategorial va nokategorial shakllari yuorasidagi bilimlari mustahkamlanadi. Fe’llarning manbalarda qo’llanishi va rivojlanish tarixi borasidagi fikrlari boyiydi, yordamchilarning ahamiyatini tushunib etadi. Talabalarda sof fe’l va vazifadosh fe’llar xususida bilimlarni manbalar tili misolida mustahkamlash. Manbalar tili misolida fe’llarning kategorial va nokategorial shakllari yuorasidagi bilimlari mustahkamlanadi. Yordamchilarning manbalarda qo’llanishi va rivojlanish tarixi borasidagi fikrlari boyiydi, yordamchilarning ahamiyatini tushunib etadi.
Ta’lim berish usullari		Ko’rgazmali, ma’lumotli, anjuman ma’ruza, jamoada ishlash.
Ta’lim berish shakllari		Ommaviy, jamoaviy, juftlikda ishlash.
Ta’lim berish vositalari		O’quv qo’llanma, tarqatma materiallar, proektor, doska, grafik organayzerlar.
Ta’lim berish sharoiti		Hamkorlikda ishlash va taqdimotlarni amalga oshirish imkoniga ega bo’lgan auditoriya.
Monitoring va baholash		Og’zaki nazorat: savol-javob YOzma nazorat: test olish.

MA’RZA MASHG’ULOTINING TEXNOLOGIK XARITASI