Guliston davlat universiteti y. Tojiyev, M. Latipov «til tarixi»

Talabalar soni: 50 –70 gacha

Mashg’ulot shakli	Ma’ruza-muloqot
Ma’ruza rejasi	1.Morfologiya – mustaqil so’z turkumlari. 2.Qadimgi turkiy tilga xos morfologik xususiyatar. 3. O’zbek tili va qadimgi turkiy til morfologik shakllari: ularning farqli va o’xshash xususiyatlari. - qadimgi turkiy tilda sodda va murakkab sonlar. Murakkab sonlarning hosil qilinishi. Sonning ma’no turlari va hosil qilinishi haqidagi ma’lumotlar bilan talabalarni hozirgi o‘zbek tilidagi holati bilan tanishtirish. Olmoshning ma’no turlari, ayrim olmoshlardagi fonetik xususiyatlar, ularning turlanishi, qadimgi turkiy tildagi ba’zi olmoshlarning hozirgi turkiy tillarda qo‘llanishi qabi masalalar haqida ma’lumot berish.
O’quv mashg’ulotining maqsadi: qadimgi turkiy til morfologiyasi bo’yicha umumiy tushuncha berish. Hozirgi o’zbek tilini ilmiy tushunishda, uning tarixiy taraqqiyotini belgilashda qadimgi turkiy tilning o’rni, bu boradagi keng qamrovli bilim va ko’nikmalarni shakllantirishdan iborat.
Pedagogik vazifalar: Otning ta’rifi, leksik-semantik, morfologik, sintaktik belgilari, uning ichki kategoriyalari. Otlarda grammatik son kategoriyasi. a) -lar qo’shimchali ko’plik shakllarining turli modal ma’nolarida qo’llanishi. b) arabcha ko’plik shakllarining eski o’zbek tilida keng iste’molda bo’lganligi 3. Otlarda kelishiklar. Kelishiklarning semantik va sintaktik xususiyatlari. Kelishiklarning grafik ifodalari. 5. Jo’nalish, o’rin-payt, chiqish kelishiklarida interkalyar (orttirilgan) «n» undoshining qo’llanishi, 6. Egalik kategoriyasi. Egalik qo’shimchalarining fonetik tarkibi. 7. Otlarda modal forma hosil qilinishi, 8. Otlarda aniqlik va noaniqlik shakllari, uning fors tilidan o’zlashganligi. Olmosh va sonlarning ta’rifi, leksik-semantik, morfologik, sintaktik belgilari, uning ichki kategoriyalari. Manbalar tilida olmosh va sonlarning qo’llanishi xususidagi tushunchalarni shakllantirish. Olmosh va sonlarning ma’no turlari bo’yicha tushuncha berish. Olmosh va sonlarning sintaktik xususiyatlari. ularning grafik ifodalari tushuntiriladi. Ayrim qo’shimchalarining fonetik xususiyati singarmonizm bmlan bog’lab tushuntiriladi.