Guliston davlat universiteti xidiraliev k. E. Aholi geografiyasi va demografiya asoslari

Glossariy:


Aholi-deganda ma’lum hududda yashayotgan kishilar guruhi tushuniladi.
Aholi – ishlab chiqarish sub’ekti, barcha moddiy ne’matlarni ishlab chiqaruvchi.
Aholi-ishlab chiqarilgan jami ijtimoiy mahsulotlardan ma’lum qismining is’temolchisi.
Aholi-butun ijtimoiy takror ishlab chiqarish jarayonining muhim tarkibiy qismi bo’lib, o’zi ham takror barpo qilinishi zarur.
Aholi geografiyasi – aholining tarkibi, dinamikasi va joylashuvidagi hududiy farqlarni, bu farqlarni vujudga keltiradigan qonuniyatlarni, aholi manzilgohlarining hududiy tizimlarini va ularning rivojlanishi qonuniyatlarini o’rganadi. Aholi geografiyasi, shuningdek, aholining er shari bo’yicha va ayrim mamlakatlar va tumanlar miqyosidagi harakatini ham o’rganadi.
Antropologiya – odamlarning paydo bo’lishi, kishi organizmining evolyutsiyasi va undagi jismoniy o’zgarishlarning qonuniyatlari, shuningdek irqlarning vujudga kelishi va geografik tarqalishini o’rganadigan fan.
Aholining ijtimoiy tarkibi-avvalo o’sha mamlakatda hukmron bo’lgan ijtimoiy munosabatlarning o’zgarishi esa, aholining ijtimoiy tarkibini ham keskin o’zgartiradi. Aholining ijtimoiy tarkibini xarakterlovchi belgi ishlab chiqarish munosabatlaridir.
Aholining takror barpo bo’lishi-aholining miqdori va tarkibini doimo tabiiy tarzda yangi avlodlar tomonidan keksa avlodlar o’rni to’ldirilishi orqali yangilanishidir.
Budda dini (buddizm)-bu dinga taxminan 450 million kishi e’tiqod qiladi. Tarixiy nuqtai nazardan budda eng qadimgi dunyo dinidir. U eramizdan avvalgi VI-V asrlarda shimiloy Hindistonda vujudga kelgan. Hozir bu dinga Hindiston aholisining bir qismi, Nepal, Shri-Lanka aholisi, Hindi-Xitoy xalqlarining bir qismi e’tiqod qilishadi. Budda dini shuningdek Xitoyning g’arbiy rayonlarida va MDHda tarqalgan.
Demografiya – grekcha – demos – “xalq” va grafiya – “tasvirlash” so’zlaridan iborat bo’lib, aholi haqidagi fandir.
Demogeografiya-aholi geografiyasi bilan demografiya o’rtasida birgalikda hal qilinishi kerak bo’lgan bir qator muammolar vujudga keladiki, bularni faqatgina ana shu ikki fan chegarasida vujudga kelgan yo’nalish – demogeografiya hal qiladi.