Guliston davlat universiteti “tabiy fanlar” fakulteti biologiya yo’nalishi 12-19- guruh talabasi maxmudova dilshodaning zoologiya fanidan “O’zbekistonda uchraydigan stemizuvchilar

2. O’zbekistonda uchraydigan sutemizuvchilar turlari.

• Oʻzbekiston hayvonot dunyosi xilma-xil boʻlib, Oʻrta Osiyodagi boshqa mamlakatlar singari subtropik mintaqalga xos turlarga ega. Respublikada sut emizuvchilarning 6 turkumi: hasharotxoʻrlar (6 tur), koʻlqanotlilar (19 tur), tovuqsimonlar (2 tur), kemiruvchilar (42 tur), yirtqichlar (23 tur) va juft tuyoqlilar (8 tur)ga mansub 100 tur uchraydi.

Albatta ko'plab tur sutemizuvchilar u yoki bu tarzda insonga va tabiatga katta foyda keltiradi. MDHda 350 tur sutemizuvchilardan 150 turi ovlanadi va bu jihatdan MDH dunyoda birinchi o'rinda turadi. Eng ko'p ovlanadigan sutcmizuvchilarga kemiruvchilar (35 tur), yirtqichlar (41 tur), jufttuyoqlilar (20 tur), kurakoyoqlilar (13 tur), tovushqonlar (5-8 tur) va hasharotxo'rlar (5 tur) turkumlarining vakillari kiradi.

Olmaxon, tulki, oq tulki (pesets), quyon, sassiqqo'zan, susar, latcha, sobol, norka, qunduz. bobyor, sug'ur, ondatra, yenotsimon it va suvchayqar yenotlar qimmatbaho mo'ynasi uchun ovlanadi. Bu hayvonlar mo‘ynachilik sanoatining asosini tashkil qiladi. MDHda mo'ynachilikdan tashqari tuyoqli sutemizuvchilami ovlash ham yaxshi rivojlangan.

tulki
Oq norka
Sassiqqo’zan

Go'sht. teri va har dorivor mahsulotlar olish uchun har yili 500-600 ming bosh atrofida tuyoqli sutemizuvchilar ovlanadi. Masalan: los, to'ng'iz, yelik, maral. shimol bug'usi va sayg’oqlar shular jumlasiga kiradi.

Shimol bug’usi
Sayg’oq
los

Olimlaming hisoblariga qaraganda, oxirgi 300 yil ichida 120 tur sutemizuvchilar Yer yuzidan qirilib ketgan. Hayvonlarning kelajakda yo'qolib ketish xavfining oldini olish uchun 1966-yilda jamoatchilik tashabbusi bilan Xalqaro «Qizil kitob» tashkil qilingan. O'zbekiston «Qizil kitobi» birinchi marta 1983-yilda chop etilgan va unda sutemizuvchilarning 22 ta turi kiritilgan edi. Hayoti xavf ostida qolgan yoki soni kamayib borayotgan hayvonlami himoya qilishning eng samarali choralaridan biri qo’riqxonalar va buyurtmaxonalar tashkil etishdir. Hozirgi vaqtda MDHda 130 ta qo'riqxona bor. Bu qo'riqxonalaming umumiy maydoni 8 mln gektarga yetadi.