|
Tyanshan qo‘ng‘ir ayig‘i.
Zaif tabiatdan kamyob, mozaik tarqalgan kenja tur. Yashash joylari. Tog‘larning d.s.b. 1500-3500 m bo‘lgan o‘rta va yuqori qismlari. Soni. O‘zbekistonda 1970-1980 yillarda 200-220 bosh bo‘lgan. (Farbiy Tyonshonda – 100 boshgacha, Farbiy Pomir-Oloyda - taxminan 500 boshga yaqin). Qo‘riqxona hududida 2020 yilda 91 bosh qo‘ng‘ir ayiq uchrashi qayd etilgan.
Surxon davlat qo`riqxonasi. Surxon qo‘riqxonasi muhofaza qilinadigan tabiiy hudud hisoblanadi. Uning maydoni 24 ming gektardan oshadi. Bu yerda noyob va yo‘qolib ketish xavfi ostida turgan o‘simlik va hayvonot olamining turlari yashaydi. Hayvonot dunyosi vakillari orasida butunlay yo‘q bo‘lib ketish arafasida turgan hayvonlar bor. Bular morxo‘r va Buxoro qo‘chqoridir. Qo‘riqxona hududida Qizil kitobda qayd etilgan hayvonlar orasida qoplon va Turkiston silovsini kabi taniqli mushuksimonlar, shuningdek, yo‘l-yo‘l sirtlonlar, jayronlar, oq va qora laylaklar, qora kalxatlar, boltayutarlar, qirg‘iyburgutlar va boshqalar bor.
Qizilqum davlat qo`riqxonasi. Qo`riqxonaning qumli chol qismi uchun qora va oq saksovul, cherkez, qandim va quyonsuyak harakterlidir. Qoriqxonaning tabiiy sharoiti turli xil jonivor va qushlarning yashashiga qulay imkon beradi. Sudralib yuruvchilardan chol toshbaqasi, qizil quloq yoki quloqli yumaloqbosh kaltakesak hamda bot-bot yoki yumaloq bosh va Seversov gekkoni deb ataluvchi kaltakesaklar, suvilon, zaharli charxilon va boshqalar uchraydi. Qoriqxona hududida qishlovchi, mavsumiy uya qoyuvchi, ayniqsa, suvda suzuvchi qushlar kop bolib, ularning 82 turi mavjud. Shundan 29 turi yilning tort faslida ham shu yerda yashaydi. Qoriqxonaning qumli chol qismi uchun qora va oq saksovul, cherkez, qandim va quyonsuyak harakterlidir. Qoriqxonaning tabiiy sharoiti turli xil jonivor va qushlarning yashashiga qulay imkon beradi. Sudralib yuruvchilardan chol toshbaqasi, qizil quloq yoki quloqli yumaloqbosh kaltakesak hamda bot-bot yoki yumaloq bosh va Seversov gekkoni deb ataluvchi kaltakesaklar, suvilon, zaharli charxilon va boshqalar uchraydi. Qoriqxona hududida qishlovchi, mavsumiy uya qoyuvchi, ayniqsa, suvda suzuvchi qushlar kop bolib, ularning 82 turi mavjud. Shundan 29 turi yilning tort faslida ham shu yerda yashaydi.
Yirtqich qushlardan burgut, qora qirgiy, kuykanak (maymunqush), jigaltoy va boshqalar uchraydi. Qoriqxonaning eng chiroyli qushi Amudaryo qirgovulidir. Hozir ularning soni 2 mingdan ortiq. Qoriqxona qushlaridan qirgovul va burgut alohida muhofaza qilinadi. Yirtqich qushlardan burgut, qora qirgiy, kuykanak (maymunqush), jigaltoy va boshqalar uchraydi. Qoriqxonaning eng chiroyli qushi Amudaryo qirgovulidir. Hozir ularning soni 2 mingdan ortiq. Qoriqxona qushlaridan qirgovul va burgut alohida muhofaza qilinadi. Sutemizuvchilardan ingichka barmoqli yumronqoziq, malla yumronqoziq, qum sichqoni, qoshoyoq; yirtqichlardan chiyabori, tulki, toqay mushugi va qum mushugi, bori uchraydi. Shuningdek, bu yerda 200 ga yaqin yovvoyi chochqa va buxor bugusi yashaydi. Qoriqxona tashkil qilingan paytda hammasi bolib 6 bosh buxor bugusi bor edi.
Sutemizuvchilardan ingichka barmoqli yumronqoziq, malla yumronqoziq, qum sichqoni, qoshoyoq; yirtqichlardan chiyabori, tulki, to`qay mushugi va qum mushugi, bori uchraydi. Shuningdek, bu yerda 200 ga yaqin yovvoyi chochqa va buxor bugusi yashaydi. Qoriqxona tashkil qilingan paytda hammasi bolib 6 bosh buxor bugusi bor edi.
Hozirgi vaqtda ularning soni yuzdan oshib ketdi. Buxor bugusi alohida muhofaza qilinadi, qish faslida qoshimcha oziqlantiriladi. Qoriqxonaning qumli uchastkasida bazan jayron korinib qoladi. Shunday qilib, Qizilqum qoriqxonasi kamdan-kam uchraydigan original, tabiiy laboratoriyadir. Qoriqxonaning asosiy vazifasi inson qoli tegmagan landshaftlar, Amudaryo toqaylari va tutashib turgan chol landshaftlarining organish va saqlash, shuningdek, buxor bugusi, jayron va Amudaryo qirgovuli ekologiyasini organish va muhofaza qilish usullarini ishlab chiqishdan iborat. Hozirgi vaqtda ularning soni yuzdan oshib ketdi. Buxor bugusi alohida muhofaza qilinadi, qish faslida qoshimcha oziqlantiriladi. Qoriqxonaning qumli uchastkasida bazan jayron korinib qoladi. Shunday qilib, Qizilqum qoriqxonasi kamdan-kam uchraydigan original, tabiiy laboratoriyadir. Qoriqxonaning asosiy vazifasi inson qoli tegmagan landshaftlar, Amudaryo toqaylari va tutashib turgan chol landshaftlarining organish va saqlash, shuningdek, buxor bugusi, jayron va Amudaryo qirgovuli ekologiyasini organish va muhofaza qilish usullarini ishlab chiqishdan iborat.
Do'stlaringiz bilan baham: |
