Guliston davlat universiteti pedagogika fakulteti pedagogika- psixologiya

tashabbuskorlik 
- yangicha ishlash va harakatlarga ehtiyojni 
anglash qobiliyati va shunga mos motivlar kiradi. 
 
 
Oddiy rahbar yoki liderning superliderga aylanishi bir necha bosqichlarda 
kechadi:
o`zi uchun lider bo`lish, ya’ni shaxsiy maqsad va maslaklar, o`zini-o`zi
kuzatish, o`zini-o`zi rag`batlantirish, hayoliy repititsiyalar va kognitiv tahlillar orqali 
o`zining mustaqil inson, shaxs ekanligini, o`zida boshqalarga o`rnak bo`luvchi 
sifatlar borligini anglash; 
yuqorida qayd etilgan sifatlarning afzalliklarini 
o`zgalarga namoyish
etib, uning afzalliklariga ishontira olish; 
xodimlariga o`zlarida tashabbus va 
o`ziga ishonchni namoyon etish
uchun sharoit yaratish; 
mustaqil qobiliyat egalari bo`lgan xodimlarni 
rag`batlantirish, kerak
bo`lganda, faqat konstruktiv tanbehlar berish; 
o`z-o`zini boshqarishga asoslangan 
ijtimoiy faoliyatni tashkil etish va ishlarga hadeb aralashaverishdan o`zini tiyish.
174-rasm 
Chunki rejalashtirish asosida o`z-o`ztni boshqara olish va boshqarishni 
tashqi faoliyatini maqsadga muvofiq tarzda boshqara olishni ta’minlovchi muhim 
psixologik xususiyat yotadi. Rahbar o`z ishini puxta rejalashtirish qobiliyatiga ega 
bo`lgan realistik tafakkurga ega bo`lmog`i, ya’ni har qanday sharoitlarda ham 
o`sha muammo yoki ishga taalluqli barcha alternativ variantlardan eng to`g`risi va 
maqsadga muvofiqligini tanlab oladigan, ishni to`g`ri tashkil eta bilgan, ya’ni kam 
vaqt sarflab ishni uddalay olgan, noaniq yoki tasodifiy vaziyatlarda ham ish 
taktikasini to`g`ri yo`lga yo`naltira oladigan odam bo`lishi kerak.
Jamoa faoliyatini va o`z 
faoliyatini rejal
ashtirish 
qobiliyati rahbar uchun muhim 
bo`lgan talabalardan biridir.
 

---

203
Yuqorida baho berilgan boshqarish uslublari ko`proq liderlikka emas, balki 
rahbarlikka taalluqli, lekin ilmiy adabiyotlarda bu ikki ibora, ko`pincha 
sinonimday ishlatiladi. Aslida, eng yaxshi rahbar o`zida barcha liderlik sifatlarini 
ham mujassamlashtirgan bo`ladi. Chunki sof ijtimoiy-psixologik ma’nodagi 
liderning turlari har xil sharoitlarda o`zida ko`proq namoyon etadigan shaxsiy 
sifatlarga ko`ra, tabaqalanadi.
Rahbarda tug`ma qobiliyat bo`ladi, rahbar vaziyatga qarab stixiyali tarzda 
tarbiyalanib ketaveradi deb aytib bo`lmaydi. Minglab shaxs sifatlari ichida ko`plari 
rahbarlik uchun qulay va ma’quldir. Psixolog A.V.Petrovskiy ana shunday ijobiy 
sifatlarning bir yarim mingini sanab chiqqan. Lekin ularning barchasini
umumlashtiradigan ayrim qobiliyatlar borki, shular haqida qisqacha to`xtalib 
o`tmoq lozim.
Avvalo, har qanday rahbarda intellekt - aql-zakovatning mahlum normasi bo`lishi 
kerak. Bu norma yaxshi rahbar uchun o`rtadan yuqori bo`lmog`i muvofiqdir. Chunki 
geniy darajadagi intellektga ega bo`lgan rahbar bilan ishlash odamlar uchun qator 
noqulayliklar keltirib chiqarishi mumkin, bunday aql-zakovat qolganlarning ijobiy 
rivojlanishiga psixologik to`siq bo`lishini amaliyot va hayot ko`rsatadi. Rahbardagi 
o`rtadan yuqori intelektni qo’llab ketadigan yana boshqa muhim sifatlar borki, ular 
boshqarish ishining samarasiga ijobiy ta’sir ko`rsatadi.