Guliston davlat universiteti pedagogika fakulteti pedagogika- psixologiya

“ijtimoiy adaptatsiya”
tushunchasi asosan ikki ma’noda 
ishlatiladi. Birinchidan, u individning ijtimoiy muhit shart-sharoitlariga faol 
37
David G. Mayers Psychology, © 2010 by Worth Publishers. 589-b.
38
David G. Mayers Psychology, © 2010 by Worth Publishers. 589-b.
38
-
rasm
 
Umumiy tayyorgarlik jarayonida 
inson mehnat faoliyatida eng avvalo 
moslashadi, bu hodisa psixologiyada 
“adaptatsiya” deb ataladi. 
(
lotincha
dan
adaptatio
).
Oddiy adaptatsiyadan farqli, ijtimoiy 
adaptatsiyaning muhim
xususiyatlaridan 
biri 
-
uning shaxsni turli ijtimoiy 
rollarga moslashtirishi va ularni qabul 
qilish sharti ekanligidir.

---

82
ravishda aralashib ketishi, moslashuvi jarayoni ma’nosida ishlatilsa, ikkinchidan, 
uning muayyan vazifalarini bajarishiga imkon beruvchi ichki zahirasi ma’nosida 
ishlatiladi. Psixolog M.R. Bityanovaning
39
yozishicha, shaxsning ijtimoiy 
adaptatsiyasi to‘g‘risidagi tasavvurlar uning ijtimoiylashuvi hamda shaxsning 
etukligi tushunchalari bilan uyg‘unlashib ketadi.
Tadqiqotlarning guvohlik berishicha, jarohaglantiruvchi hodisa yoki voqelik 
ularning paydo bo‘lishi va yuzaga kelishi ahamiyatining aniqlovchisidir.
Umuman, shaxs psixologik himoya mexanizmlarini egallab ulgursa, bu xolat
uning adaptiv (moslashuv) potensialini ya’ni imkoniyatini ko‘taradi, shu bilan
birga ijtimoiy-psixologik adaptatsiya jarayoni muvaffaqiyatga yordam beradi.
 
Mazkur jarayonni amalga oshirish yoki ro‘yobga chiqarish davomida
shaxsda muhitga moslashuvchanlik xususiyati darajasi ko‘tariladi. Turlicha 
xolatlarda moslashuvchanlik to‘laqonli ro‘yobga chiqqandan keyingina shaxs
muhitning muayyan sharoitlari bilan o‘zining faoliyati o‘rtasidagi
adekvatlikka erishadi.
39-rasm