5-МAВЗУ: ПOЛИВИНИЛXЛOРИД ИШЛAБ ЧИҚAРИШ ТEXНOЛOГИЯСИНИНГ ҲOЗИРГИ ЗAМOН ЮТУҚЛAРИ
Мaърузa рeжaси:
Пoливинилxлoриддaн дунё бoзoридa фoйдaлaниш.
ПВX oлиш тexнoлoгияси.
Мaссaдa ПВX oлиш.
Суспeнзиядa ПВX oлиш.
Винилxлoридни эмулсиядa пoлимeрлaниши.
Микрoсуспeнзиoн пoлимeрлaниш.
Тaянч тушунчaлaр:
Oксиxлoрлaш, этилeндиxлoрид, пирoлиз, суспeнзия, эмулсия, микрoсуспeнзия, aвтoклaв, Инициaтoрлaр, эмулгaтoр, пoлидиспeрслик, лaтeкс, гeтeрoгeн, гомогенизатор, модификация, пластизол, плaстификaтoрлaр, пигмeнтлaр, стaбилизaтoрлaр, aцeтoн, циклoгeксaнoн, мeтилeтилкeтoн, элeктрoизoляциoн, дeгидрoxлoрлaниш, дeструкция, oксидлaниш, плaстикaт, линoлeум, виниплaст, пeнoплaст, пoрoплaст.
Мaърузa бaёни:
Поливинилхлорид (ПВХ) – дунё бўйича кўп ҳажмда ишлаб чиқариладиган полимерлардан бири ҳисобланади. ПВХни кўп миқдорда ишлаб чиқарилиши бир қатор омилларга боғлиқ, шу жумладан: бошланғич хом aшёни топиш осон, ишлаб чиқариш нисбатан осон ва арзон, физик-механик хоссалари яхши, техникада, қишлоқ хўжалигида ва турмушда қўлланилиш имкониятлари катта.
Поливинилхлориднинг кимёвий тузилиши ва физик структураси уни универсал материал бўлишига имкон беради. ПВХ саноатда винилхлоридни эркин радикалли полимерланиш реакцияси ёрдамида олинади. Кейинчалик қўлланилиш соҳасига қараб ПВХ турли молекуляр массавий қийматларда ишлаб чиқарилади: Мw=39000 молекуляр массага эга бўлган ПВХ ингичка қатламли махсулотларни босим остида қуйиш усулида олиш учун ишлатилади, Мw= 168000 молекуляр массага эга бўлган ПВХ қолдиқ деформацияга эга бўлган пластифицирланган ПВХ олишда ишлатилади.
Юқори синдиотактик ПВХ кристалл структурага эга, у деярли суюқланмайди. Шунинг учун ПВХ таркибида оз миқдорда бўлса ҳам синдиотактик участкалар бўлса, ПВХ қайта ишлаш жараёнида тўлиқ қовушқоқ-оқувчан холатга ўта олмайди. Материалнинг суюқланмаси “тутам” кўринишида оқади. Бу ПВХ экструзияланиши вақтида қулайликлар яратади. [3]
ПВХ асосида автомобилларнинг ички ва ташқи безакларининг оловбардош, атмосфера таъсирига чидамли элементлари, биноларда полларни қоплаш учун линолеумлар, бассейнлар учун облицовкалар яратилди. Материал оловбардош бўлиши керак бўлган яна бир соҳа – электр контактлар учун ишлатиладиган тақсимлагичли коробкалар, электросимлар, компютер корпуслари, машиналар ва электр асбоблар корпусларини тайёрлаш соҳалaридир. Йилига 26 млн тонна ПВХ ишлаб чиқарилади, у бошқа полимер материаллар ичида полипропилендан кейин иккинчи ўринни эгаллайди.[4]
ПВХ радикал полимерланиш ёрдамида олинади. Полимерланишнинг иницирланиши эркин радикаллар ёрдамида амалга оширилади, улар пероксидлар ёки азобирикмаларнинг парчаланишидан ҳосил бўлади.
Пайдо бўлаётган эркин радикаллар мономер билан фаол марказлар ҳосил қилиб, полимерланишни иницирлайди:
Винлхлориднинг қуёш нурида фотополимерланиши инициаторларсиз секин кечади, лекин ултрабинафша нурлар таъсирида тезлашади. Полимерланиш тезлиги реакция температураси ортиши ва пероксидлар қўшилиши билан тезлашиб кетиши мумкин.
Суспензияда поливинилхлорид узлукли ёки ярим узлуксиз усулларда олинади. Винилхлоридни суспензияда полимерлашни намунавий андозаси қуйидагича (масс. қисмларда):
Винилхлорид………………………………………………………..
|
100
|
Деминералланган сув..………………………………………….
|
150-200
|
Инициатор…………………..……………………………………..
|
0.03-0.17
|
Барқарорловчи…………………………...………………………
|
0.03-0.08
|
рН ростлагич…………………………………...………………...
|
0.01-0.4
|
Сувни мономерга нисбати 1.5:1 дан 2.0:1 гача ўзгаради. Суспензияда ПВХ олишнинг технологияси, хом ашёларни тайёрлаш, винилхлоридни полимерлаш, суспензияни газсизлантириш (дегазация), суспензияни ўртача ҳолга келтириш, центрифугалаш, полимерни қуритиш, элаклаш, қадоқлаш, полимерланмаган винилхлоридни рекуперациялаш, оқава сувларни ҳамда газ чиқиндиларини тозалаш каби жараёнлардан иборат.
Хом-ашёни тайёрлаш- винилхлоридни тозалаш, сувни ионитлар ёрдамида тузсизлантириш, инициаторни мономерда эритиш ва суспензия барқарорловчисини сувда эритишдан иборат.
Do'stlaringiz bilan baham: |