Guliston davlat universiteti kasbiy pedagogika fandan

3.
 
O‘MKHT da kichik  mutaxassis tayyorlash tizimi. 
Hozirgi ishlab chiqarishga kelayotgan mutaxassislarning uchdan bir qismi avval maktabda 
mehnat  va  kasbgacha  tayyorlanmokdalar,  keyin  kasb-  hunar  kollej  tizimida  kichik  mutaxassis 
darajasigacha  tayyorgarlik  ko‘rmokdalar.  Buning  vazifasi  va  sababini  shu  bilan  izohlash 
mumkinki,  jamiyatimiz  rivojlanishining  hozirgi  bosqichida  fan-texnika  taraqqiyotining 
jadallashuvi    kichik  mutaxassislar  turli  soha  va  ularning  tarmoqlari  bo‘yicha  madaniy  texnik-
texnologik  saviyasini  oshirishga,  ularning  tayyorgarligini  tubdan  yaxshilashga  e’tiborni 
kuchaytirishga  taqozo  etmoqda.  "Ta’lim  to‘g‘risida"gi  qonun  va  qarorlar,  “Kadrlar  tayyorlash 
milliy  dasturi”  xalq  xo‘jaligining  barcha  tarmoqlaridagi  har  bir  kichik  mutaxassis  mehnatining 
mazmunini tubdan o‘zgartirishni talab qilmokda. Ularning aqliy va jismoniy  faoliyati elementlari 
o‘rtasidagi  nisbat  ancha  o‘zgarmoqda.  Hozirgi  zamon  kichik  mutaxassis  mehnati  intellektual 
mazmun  bilan  tobora  boyimoqda  va  ilmiy  asosda  tashkil  topmokda.  Aqliy  hamda  amaliy 
ishlarning  o‘zaro  uzviy  bog‘lanishi  bilan  xarakterlanmoqda.  Kichik  mutaxassis  o‘z  vazifalarini 
bajarishlari  uchun  shuningdek,  ishlab  chiqarishni  amalga  oshirishda  ommaviy  ravishda 
qatnashayotganlarida nazariy izlanishlari uchun chuqur va puxta bilimlarga ularni amalda qo‘llab 
olish mahoratiga ega bo‘lishlari kerak. 
Shunga  ko‘ra,  kichik  mutaxassislarning  hozirgi  ishlab  chiqarishda  ishtirok  etishlari 
murakkab  va  tez  o‘zgaradigan  aniq  mehnat  sharoitlarida  chuqur  bilimlarini  ijodiy  qo‘llashlarini 
talab qilmokda. Shuning uchun umumta’limiy va keng politexnik asosdagi kasb tayyorgarlikka ega 
bo‘lish  majburiyati  vujudga  kelmokda.  Bularning  hammasi  maktabdan  boshlab  kasb-hunar  kollej 
tayyorgarchilikka  kadrlar  ta’limi  tizimini  jiddiy  qayta  qurish  jarayoni  o‘tmokda.  Shuningdek,  bu 
ish  faqat  bizda  muayyan  bilimlar  majmuasini  o‘zlashtirgan  kishi  sifatida  emas,  balki  eng  avvalo 
g‘oyaviy  maqsadga,  yuksak  axloq  va  mehnat  madaniyatiga  ega  bo‘lgan  O‘zbekiston  mustaqil 
davlat va jamiyat fuqarosi hamda faol quruvchisi sifatida tarbiyalangan insonning  o‘zini umumiy 
kamol toptirish bilan ham bog‘likdir. 
Bu borada kasb ta’limi o‘kituvchisi mehnat ta’limi va  kichik mutaxassisi tayyorgarlikning 
o‘zaro  bog‘lanishining  takomillashtirishning  muhim  yo‘nalishlaridan  biri  tayyor  metodik 
tavsiyalar  bo‘yicha  ishlashdan  metodik  qo‘llanmalarning  optimal  variantlarini  ongli  ravishda 
tanlashga o‘tishdir. 
Tavsiya  shaklidagi  ana  shu  tajriba  sinov  qo‘llanma  olimlar  bajargan  tadqiqotlarning, 
so‘nggi  yillarda  to‘plagan  ilg‘or  pedagogik  tajribalarni  umulashtirishning  natijalari  asosida 
tuzilgan. Mehnat va kichik mutaxassislik tayyorgarlik ta’limdagi o‘zaro bog‘lanishning maqsadga 
muvofiqligini kuchaytirish uchun har bir darsda ta’limning, O‘zbekistonning mustaqillik mafkura 
asosida  shakllanayotgan  ta’lim-  tarbiyaning  va  ularni  rivojlantirishning  eng  muhim  vazifalari 
majmua  hal  qilishni  ta’minlash  kerak.  Bu  ish  har  bir  darsning  mazkur  yo‘nalishdagi  vazifalarini 
bosqichma-bosqich hal kilishni izchil yo‘lga qo‘yishni to‘g‘ri xulosalar chiqarishni taqozo qiladi. 
O‘zaro  bog‘lanish  qonunlari  bo‘yicha  tashkil  etilgan  dars  mazmunida  axborotlar  hajmini 
oshirish  uchun  umumlashtirish  natijalaridan  foydalanish,  o‘quvchilarni  asosiy  tushunchalarni 
ajratishga  nazariy  qoidalarni  tuzishga,  qo‘yilgan  vazifalarni  hal  qilishning  to‘g‘ri  yo‘llarini 
izlashga yo‘naltirish kerak. 
Mehnat  va  kichik  mutaxassislik  tayyorgarlik  ta’limdagi  o‘zaro  bog‘lanish  bo‘yicha  o‘quv 
operasiyalarini  bajarish  suratini  tezlashtirish  uchun  ularni  har  bir  mavzuda  ishning  har  bir  turida 

---

 
35 
mustaqil ishlashda, o‘quvchilarning ham yoshiga, ham aqliy rivojlanishiga bog‘liq rasionalizatorlik 
faoliyatida anglab borish lozim.