Guliston davlat universiteti kafedra "iqtisodiyot" soliq va soliqqa tortish

Soliq sub‟yekti- soliq to‘lash majburiyati yuklangan yuridik va jismoniy shaxslar yoki 
soliqqa  oid  munosabatlarni  tashkil  etuvchi  tomonlarning  o‘zaro  majmuasi  bo‘lib,  unda  bir 
tomondan  soliq  to‘lovchilar,  boshqa  tomondan  soliqni  undirish  vakolati  yuklangan  soliq 
xizmati  organlari  qatnashadi.  O‘z  faoliyatida  barcha  yuridik  va  jismoniy  shaxslar  soliq 
subyekti sifatida namoyon bo‘lmaydi.  Chunki  bu  yerda soliqlardan batamom ozod etiluvchi 
yuridik  va  jismoniy  shaxslar  mavjudki,  ular  soliq  sub‘yekti  sifatida  soliq  munosabatlarida 
ishtirok etmaydi. 
Soliq agenti-  yuridik va jismoniy shaxslardan soliqni  ushlab qolib, davlat byudjetiga 
o‘tkazib  beruvchi  yuridik  shaxslar.  Bunday  yuridik  shaxslar  o‘z  faoliyatida  bevosita  yoki 
bilvosita ishtirok etgan xo‘jalik yurituvchi subyektlar, ya‘ni yuridik va jismoniy shaxslarning 
korxonada  o‘z  mehnati,  investitsiyasi  bilan  ishtirok  etishi  natijasida  olgan 
daromadi(foydasi)dan  soliqlarni  ushlab  qoladi  va  davlat  byudjetiga  o‘tkazib  beradi.  Soliq 
agentlari  davlat  byudjetiga  soliqlarni  bevosita  yoki  bilvosita  ishga  yollash  natijasida 
to‘lanadigan  ish  haqidan,  dividentlardan,  doimiy  muassasaga  ega  bo‘lmagan  norezident 
yuridik va jismoniy shaxslardan to‘lanishi lozim bo‘lgan soliq summalarini ushlab qoladi va 
byudjetga o‘tkazib beradi. Ushlab qolinmagan, kam ushlab qolingan va o‘z vaqtida o‘tkazib 
berilmagan  soliq  summasi  uchun  qonunchilikda  belgilangan  moliyaviy,  ma‘muriy  va  jinoiy 
javobgarlikka tortiladilar. Har bir yuridik shaxs soliq munosabatlarida soliq subyekti bo‘lishi 
bilan  birgalikda  soliq  agenti  sifatida  ham  ishtirok  etadi.  Soliq  agenti  iqtisodiy  adabiyotlarda 
fiskal agent sifatida qayd etiladi.