Guliston davlat universiteti filologiya fakulteti

Muhokama uchun savollar
2.1.2. Ko’chirma gapning ta’rifini ayting.
2.1.3. Muallif gapning kesimlari haqida ma’lumot bering.
2.2.1. Ko’chirma gapning vazifalari nimalardan iborat?
2.2.2. Muallif gapi qanday vazifalarni bajaradi?
2.3.1. Ko’chirma gaplarga shakliga ko’ra tavsif bering.
2.3.2. Muallif gapni tuzilishiga ko’ra qanday turlarga bo’linadi?
3-masala.O’zlashtirma gap.
O’zlashtirma gap o’zga gapning yana bir ko’rinishidir.Bunda o’zgalar fikrining asosiy mazmuni saqlangan holda, kesimning grammatik xususiyatlari o’zgartirilib beriladi.Komiljon kitob kishini ko’p narsaga o’rgatishini aytdi.Mazkur o’zlashtirma gapda tubandagi ko’chirma gap mavjud : «Kitob kishini ko’p narsaga o’rgatadi»,-dedi Komiljon.
Ko’chirma gap ,o’z sostavida nechta gap borligidan qat’iy nazar o’zlashtirma gapga aylantirilganda sodda gap holiga keltiriladi.
O’zlashtirma gapda muallif gapining bosh bo’laklari saqlangan holda (ba’zan ikkinchi darajali bo’laklar ham saqlanadi) ko’chirma gap birikmali to’lduruvchiga aylanadi. «Har soatni g’animat bil », dedi o’qituvchi.Bu ko’chirma gap o’zlashtirma gapga aylantirilsa, undagi ikki sodda gap: (1.Sen har soatni g’animat bil. 2. Sakson ota dedi) bir sodda gapga aylanadi: ko’chirma gap birikmali to’ldiruvchi shaklini oladi: Sakson ota har soatni g’animat bilish kerakligini aytdi.
Muhokama uchun savollar
3.1.1. O’zlashtirma gapning asosiy xususiyatini aytib bering?
3.1.2. O’zlashtirma gap muallif gapimi yoki o’zganing gapimi?
3.2.1. Ko’chirma gap o’zlashtirma gapga aylantirilganda nimalar o’zgaradi?
3.2.2. O’zlashtirma gapda muallif gapi ham bo’ladimi?
Tavsiya qilinadigan asosiy adabiyotlar
1. Hamroev M. va b. Ona tili. T., 2007.
2.A. G’ulomov. M. Asqarova. Hozirgi o’zbek adabiy tili. Sintaksis.T. 1987.
3.G’.Abduraxmonov va boshqalar.O’zbek tili grammatikasi.T.1999.
3. Sh. Rahmatullaev. Hozirgi adabiy o’zbek tili. T., 2006.
4. R.Sayfullaeva. Hozirgi o’zbek adabiy tili. T., 2009.