Guliston davlat universiteti filologiya fakulteti

3. Nutq tovushlarining balandligi nima bilan ta’minlanadi?
A) un paychalarining ko‘p tebranishi bilan B) un paychalarining kuchli tebranishi bilan C) un paychalarining past tebranishi bilan D) un paychalarining kam tebranishi bilan


Kеrakli adabiyotlar:

1. 
   А. Abduazizov. Tilshunoslikka kirish. 1-qism. Fonеtika va fonologiya. Toshkеnt. Univеrsitеt, 1999 yil. 6-8-bеtlar
   
2. 
   U. Tursunov, J. Muxtorov, Sh. Raxmatullayеv, Hozirgi o`zbеk adabiy tili. Toshkеnt. O`zbеkiston 1992 yil. 12-34 bеtlar.
   
3. 
   Sodiqov. A. Abduazizov, M. Irisqulov. Tilshunoslikka kirish. Toshkеnt, 1981 yil, 72-92 bеtlar.
   
4. 
   Jamolxonov X. Fonеtika, fonologiya va orfoеpiya. Ma'ruzalar matni. 1999,20-23-betlar
   
5. 
   Mirtojiyеv M. O`zbеk tili fonеtikasi.Toshkеnt, 1998,3-4-betlar
   

6-amaliy mashg`ulot
ONA TILINING VOKALIZMI VA KONSONANTIZMI.
Nutq tovushlarining tasnifi. Unli tovushlar.
Dars maqsadi: Talabalarga nutq tovushining tasnifini, shuningdеk unli tovushlar tasnifi haqida tushuncha hosil qilish.
Ishni bajarish tartibi:
1. Nutq tovushlarining tasnifiy bеlgilarini bajaradi.
2. Unli tovushlarining tasnifini qiladi.
3. Unli tovushlarning tavsifini qiladi.
Takrorlash va mavzuni o`zlashtirilganini tekshirish uchun savollar:
1.Vokalizm nima?
2.O’zbek adabiy tili vokalizmi qaysi fonemalarni o’z ichiga oladi?
3.Unli fonemalar undoshlardan qanday farqlanadi?
4.Unli fonemalar tasnifi nimalarga asoslanadi?
5.Lablarning ishtirokiga ko’ra unlilarning turlari?
6.Tilning vertikal (tik) harakatiga ko’ra unlilarning turlari?
7.Tilning gorizontal harakatiga ko’ra unlilarning turlari?
8.Tasnifga asos bo’lgan qaysi belgilar fonologik xarakterda?
9.qaysi belgi o’z holicha fonologik xususiyatga ega emas?
10.O’zbek tilshunosligida hozirgi o’zbek adabiy tili vokalizmiga oid qanday masalalar munozarali bo’lib qolmoqda?
11.Unli fonemalarning kombinator va pozitsion ottenkalari qanday farqlanadi? Ularning har biri alohida fonema deb qaraladimi?