Guliston davlat universiteti b. A. Xasanov, A. A. Xashimov, A. B. Muxametov, A. A. Abduvohidov buxgalteriya hisobi

Xo’jalik operatsiyalarining mazmuni	Summa (so’m)
Hisobvaraqlarning bog’lanishi
Debet	Kredit
Asosiy vositalar bo’yicha mol etkazib beruvchining hisobvaraq-fakturasi to’lovga qabul qilindi	75 000 000	0820	6010
Sotib olingan mol-mulk bo’yicha QQS summasi aks ettirildi	11 250 000	0820	6010
Transport xarajatlari buxgalteriya hisobida aks ettirildi	210 000	0820	2310
Transport vositasini YHXXidorasida hisobga qo’yish bo’yicha xarajatlar hisobga olindi	3 000 000	0820	6990
Sotib olingan ob’ektning boshlang’ich qiymati aks ettirildi	89 460 000	0160	0820
Etkazib beruvchiga qarz qaytarildi	86 250 000	6010	5110
Ro’yxatga olish to’lovi	3 000 000	6990	5110

Asosiy vositalarning eskirishi.
№ 2-misol.
Avtotransport vositasiga 2019 yil 01 iyul holatiga amortizatsiya hisoblang. Avtomobildan foydalanish muddati 5 yil. Amortizatsiya usuli chiziqli (bir maromli). Avtomobil boshqaruv ehtiyojlari uchun ishlatiladi. Dastlabki xarajat va ishga tushirish sanasi haqidagi ma’lumotlar 1-misolda keltirilgan. Buxgalteriya yozuvlarini tuzing.
Yechim
Avtomobilga amortizatsiya me’yorini hisoblaymiz:
(1/5) • 100 % = 20 %
Yillik amortizatsiya summasi: 89 460 000 • 20% = 17 892 000 so’m;
amortizatsiya oylik miqdori: 17 892 000 : 12 = 1 491 000 so’m.
1 iyulgacha hisoblangan amortizatsiya summasi 1 491 000 x 4 = 5 964 000 so’m.
Hisoblangan amortizatsiyalarga har oyda quyidagi o’tkazma beriladi:
D 9420 “Ma’muriy xarajatlar” 1 491 000 so’m
K 0260 “Transport vositalarini eskirishi” 1 491 000 so’m

№ 3-misol.

2019 yil 01 oktyabr holatiga transport tirkamasiga amortizatsiya hisob qilindi. Uskunaning boshlang’ich qiymati 33 000 000 so’mni tashkil qiladi. Tugatish qiymati 3 000 000 so’m. Ushbu ob’ekt 2016 yilning 01 yanvarida sotib olingan, foydali ish muddati 5 yil. Amortizatsiya hisoblash usuli - yillar soni yig’indisi bo’yicha. Ob’ekt korxonaning asosiy ishlab chiqarish tsexida ishlatiladi. Buxgalteriya yozuvlarini tuzing.
Yechim
Uskunaning foydali hayot yillar soni yig’indisi: (1 + 2 + 3 + 4 + 5) = 15.
Amortizatsiyalanadigan qiymat 30 000 000 so’m (33 000 000 – 3 000 000).
Amortizatsiya hisoblash summasi birinchi yili 5/15 * 30 000 000 = 10 000 000 so’m; ikkinchi yilda 4/15 * 30 000 000 so’m = 8 000 000 so’m; uchinchi yilda 3/15 * 30 000 000 = 6 000 000 so’m; to’rtinchi yili (2/15 • 30 000 000) • 9/12 = 3 000 000 so’m bo’ladi.
Shunday qilib, butun haqiqiy foydalanish vaqti davomida, jamg’arilgan amortizatsiya summasi: 27 000 000 so’m (10 000 000 + 8 000 000 + 6 000 000 + 3 000 000) ga teng bo’ladi.
Har oyda (2019 yil sentyabr oyiga) hisoblangan amortizatsiya ajratmalar summasiga quyidagi buxgalteriya o’tkazmasi beriladi:
D 2010 “Asosiy ishlab chiqarish” 333 333 so’m
K 0230 “Transport vositalarini eskirishi” 333 333 so’m.
(2/15 • 30 000 000 /12 = 333 333 so’m)