Guliston davlat universiteti b. A. Xasanov, A. A. Xashimov, A. B. Muxametov, A. A. Abduvohidov buxgalteriya hisobi

Djobber - tezda sotish uchun alohida katta partiyadagi tovarlarni sotib oluvchi firma.
Dotatsiya - korxona, tashkilot, muassasalarga qarzlarni qoplash uchun davlat tomonidan beriladigan nafaqa. Bozor iqtisodiyoti sharoitida dotatsiya o‘z ahamiyatini kamaytiradi, chunki, har bir korxona bozor iqtisodiyotida uning katta yoki kichikligiga, mulkchilik turining qaysi shaklida ekanligidan qat’iy nazar o‘z-o‘zini mablag‘ bilan ta’minlashi va foyda olishi zarur. Dotatsiya davlat ahamiyatidagi korxonalargagina beriladi.
Ehtiyot qismlar - mehnat predmetlari (materiallari) bo‘lib asosiy vositani tiklashga, mashina, uskuna, transport vositalari va boshqalarning eskirgan qismlarini almashtirishga mo‘ljallangandir. Ehtiyot qismlar 1040 “Ehtiyot qismlar” hisobvaraqda asosiy ishlab chiqarish ehtiyoji uchun tayyorlangan yoki keltirilgan mavjud ehtiyot qismlar va ularning harakatlari hisobga olib boriladi. Bu hisobvaraqda yana texnik almashtirish joylari va tiklash bo‘limlarida tuzilgan uskunalar, qismlar, agregatlar, to‘liq komplektlangan almashtirish fondining harakati ham hisobga olinadi.
1040 hisobvarag‘i debetida ehtiyot qismlar kirimi, kreditida esa ularning ishlatilishi ko‘rsatiladi (materiallarga qarang).
Eksport - tashqi bozorda sotish uchun tovar va xizmatlarni davlat chegarasidan chiqarish (xorijga chiqarish).
Emissiya - banklar va xazina biletlarini, qog‘oz pullarni va qimmatbaho qog‘ozlarni muomalaga chiqarish. Pul emissiyasi Markaziy bank tomonidan amalga oshiriladi.
Faktoring - (agent, vositachi) - savdo - tijorat jarayonlaridan biri bo‘lib, mijozning aylanma kapitalini kreditlash bilan xarakterli. O‘z tarkibiga mijozning debitorlik qarzlarini inkassalashni, kredit va valyuta xavflarini kreditlash va kafolatlashni oladi.
Faktoringning mazmuni shundan iboratki, faktoring kompaniyasidan xarid qilishda faktorlangan etkazishning taxminan 80% darhol to‘lanishi kerak. To‘lovning qolgan qismi ham debitorlardan tushumning kelish yoki kelmasligidan qat’iy nazar aniq kelishilgan muddatda to‘lanishi lozim.
Faktoringning 3 turi mavjud: konventsial, konfidentsial, eksport faktoringlari.
Konventsial faktoring - bu mijozlarga (buxgalterlik, savdo, reklama, axborot, huquqiy, kredit, sug‘urta, transport) moliyaviy xizmat ko‘rsatishning universal tizimidir.
Faktoring hisob-kitobdagi mablag‘lar aylanishiga bevosita ta’sir etadi. Fakturlangan tovarlar qiymati asosiy qismining to‘lovini tezda olgan mijoz, mol etkazib beruvchi bilan darhol hisoblashadi va buning uchun bahodan ustama (skidka) oladi. Ammo mijozni faktoring kompaniyasiga mahsulotni sotish sohasidagi to‘liq tobelik xavfi tug‘iladi. Bu xavf konfidentsial faktoringning vujudga kelishiga olib keldi.
Konfidentsial faktoring - faktur hisobi bilangina chegaralanadi. Bunda mijozning kontragentlaridan hech biri faktoring kompaniyasi uning sotuvini kreditlagani bilan tanish bo‘lmaydi.
Eksport faktoring - ikki ko‘rinishda amal qiladi: hududdan tashqari (periferiy) ko‘rinishda yirik kompaniyalarning filiallari hamda ikkinchi ko‘rinishi 95% faktoring kompaniyalarini birlashtiruvchi “FEKTORZ cheyn interneysh” xalqaro assotsiatsiyasi.
FIFO - tovar-moddiy zahiralarini birinchi kirim qilingani yoki birinchi tayyorlangan guruh bahosi bo‘yicha hisobga olish usuli, bankdan ba’zi turdagi hissalarining (vklad) anchagina qismini olishda foiz hisoblash usuli, qaysiki, olinayotgan summa dastlabki qabul qilingan hissa hisoblanadi.