Guliston davlat universiteti axborot texnologiyalari kafedrasi

 

---

 
Arifmetik mantiqiy qurilma strukturasi 
Arifmetik mantiqiy qurilmaning blok-sxema 8-rasm ko‘rinishida 
keltirilgan. Arifmetik mantiqiy qurilmaga dasturlovchi murojaat etishi uchun 
ruxsat etilgan 3 ta 32 bitlik registrga ega: x, u operandalar registri, R- natija 
registri mavjud.
Arifmetik mantiqiy qurilmaning arifmetik holatda bitni o‘tkazuvchi 
kirish signalidan foydalaniladi. Arifmetik mantiqiy qurilma 6 ta statik signalni 
generatsiyalaydi: · natija (AZ)
· manfiy (AN)
· o‘tkazish (AC)

---

AX registrlar bloki ikkita registrdan tashkil topgan: AX
0
va AX
1
. Bu 
registrlar DMD shinasi orqali o‘qilishi va yozilishi mumkin.
Arifmetik – mantiqiy qurilmalar va ularning klassifikatsiyasi 
Arifmetik mantiqiy qurilma arifmetik mantiqiy operatsiyalar axboratni 
o‘chirishga mo‘ljallangan qurilma.
sxemalaridan tashkil topgan.
Summator – hisoblovchi sxema kirish yo‘liga ikkilik kodlarini qo‘shish 
amalini bajaradi. Summator mashina so‘zining ikkilik razryadiga ega.
Summatorlar (jamlagichlar) - Ikki sonning xonalarini jamlash amalini 
bajaruvchi EHM uzelidagi jamlagich deb ataladi. U odatda bir xonali jamlovchi 
sxemalar majmuidan iborat bo‘ladi. Qo‘shiluvchilarning qanday sanoq 
sistemasida berilishidan qat’iy nazar, qo‘shish amali bajarilganda har bir 
xonada uchta raqam: birinchi qo‘shiluvchining raqami va oldingi xonadan 
ko‘chirish qiymati raqami qo‘shiladi. Natijada har bir xona uchun shu xona 
yig‘indisi raqami va keyingi xonaga ko‘chirish qiymati raqami hosil qilinadi.
Jamlagichlarni quyidagicha klassifikatsiyalash mumkin:
1.
Bir xonali sonlarni jamlash usuli bo‘yicha kombinatsion va to‘plovchi 
jamlagichlarga.
2.
Bir xonali sonlarni jamlash sxemasidagi kirish yo‘llari soni bo‘yicha: 
ikki kirish yo‘lli bir xonali (yarim jamlagich ) va uch kirish yo‘lli bir xonali 
jamlagichlarga.
3.
Ko‘p xonali sonlarni jamlash usuli bo‘yicha: ketma-ket, parallel 
jamlagich.
4.
Sanoq sistemasining asosi va qabul qilingan kodlash usuli bo‘yicha: 
ikkili, uchli, o‘nli va ikkili-o‘nli jamlagichlarga.
5.
Ko‘chirish zanjirini tashkil qilish usuli bo‘yicha: ketma-ket, boshidan-
oxirigacha, bir vaqtda, guruhli, shartli, ko‘chirishli va ko‘chirish qiymati 
signalini xotirada saqlovchi jamlagichlarga.
Fuksional arifmetik mantiqiy qurilma ikkita registrdan, summator hamda boshqarish