Guliston davlat universiteti axborot texnologiyalari kafedrasi

Xotira
– ma’lumotlarni tezkor xotiradan o‘qish va bajarishga hozirlash 
uchun ikkita 1-darajali va 2-darajali kesh xotiradan foydalaniladi.
Registr 
- bajariladigan buyruqlarni vaqtinchalik xotirada saqlash, tezkor xotira 
adreslari va ma’lumotlarni qayta ishlash uchun ishlatiladi.
Arifmetik
- mantiqiy qurilma ko‘p vazifali summator va ikkita yordamchi 
registrdan tashkil topgan bo‘lib axborotlarni qayta ishlaydi.
Boshqaruv qurilma - 
mikroprotsessor ishlashi va shina orqali boshqa 
qurilmalar bilan aloqa o‘rnatish uchun singnal ishlab chiqaradi.
Mikroprotsessorning 
arxitekturasini 
uning 
so‘z 
razryadi 
va 
mikroprotsessorning 
ichki 
axborot 
shinalarinianiqlaydi. 
Dastlabki 
mikprotsessorlar 4 razryadli arxitekturaga ega bo‘lib, PEMPda 8 razryadli 
mikroprotsessor qo‘llangan, hozirda esa arxitekturasi 16, 32, 64, 128 razryadli 
mikroprotsessorlar qo‘llanmoqda. 4 va 8 razryadli mikroprotsessorlarda 
komandalarni bajarish tartibi ketma-ket bo‘lib, unda bir operatsiya tugagandan 
so‘ng undan keyingi operatsiyani bajarish boshlanadi. Ayrim 16 razryadli 
arxitekturaga ega mikroprotsessorlarda komandalarni bajarish paralel usulda 
amalga oshiriladi. U bir vaqtning o‘zida bir operatsiyani bajarish davomida 
keyingi operatsiyani qayta ishlab xotirada saqlash xususiyatiga ega.
Xotiraning adres maydoni
- adres registrining razryadi va 
mikroprotsessorning 
adres 
shinalari 
orqali 
aniqlanadi. 
8 
razryadli 
mikroprotsessorlarning adres registri 2 ta 8 razryadli registr, 16 razryadli 
shinani tashkil etigan va 64 Kbayt adresni xotirada saqlaydi. 16 razryadli 
mikroprotsessorlarda esa 20 razryadli adres registri ishlatiladi va 1 
Mbayt
adresni xotirada saqlaydi. 32 razryadli mikroprotsessorlarda esa 24 va 32 
razryadli adres registrlari