Gulist on davlat universit eti ijtim oiy-iqti sodi yfakul te t tarix kafe drasi

II bob. Kulolc hiliksan'atimaktablari: tarixvazamon............31-47 

 

2.1. Qashqadaryo  viloyati  Kasbi kulolchilik  maktabi..................31-36 

 

2.2. G’urumsaroy  va R is hton kulolchilik  maktabi.......................37-43 

 

2.3.G’ijduvon kulolchilik  maktabi........................ .....................44-47 

 

Xulos a....................................... ..............................................48 -49 

 

Foydalanilganadabiyotlar......................................................50 -53 

 

 

 

 

 

 

---

5 

 

KIRISh 

Bitir uv 

malakaviy 

is hining 

dolzar bligi. 

O’zbekiston 

Respublikas i  mus taqillikka  eris hgandan  so’ ng  Vatan  tar ixini  o’rganis h 

va  tadqiq  etis h,  o’zlikni  anglas hga  qiziqis h  ortdi.  Zero,  O’zbekis to n 

Respublikas i  Prezidenti  Is lom  Karimov  ta’kidlaganlaridek,  “O’z 

tarixini  bilmaydigan,  kechagi  kunini  unutgan  millatning  kelajagi  yo’q.  

Bu  haqiqat  kis hilik  tarixida  ko’ p  bora  o’z  isbotini  topgan”

1

. 

Shubhas iz,  tarix  s hohidligi  s haxs   kamoloti  uchun  saboq  bo’ lib,  

insonga  tegis hli  ta’ lim-tarbiya  beradi.  O’z  navbatida  haqqoniy  tarixni 

o’rganis h  va  tarixiy  meros ni tiklas hda  inson  tarixiy  xotiras ining o’ziga 

xos  o’rni  bor.  Tarixiy  xotira  bu  –  hayot  mazmunini,  avlodlar 

o’rtas idagi  voris lik  tuyg’ us ini anglas h de makdir

2

. 

 San’at  juda  qadim  zamonlarda,  mehnat  jarayonining  taraqqiyot i 

natijas ida  paydo  bo’ ldi.  Mehnat  jarayonida  inson  tafakkuri  kamo l 

topdi,   go’zallik  hiss i  ortdi,  voqelikda gi  go’zallik,  qulaylik  va 

foydalilik  tus hunchalari  kengaydi.  

Hunarmandchilikning  bir  bo’ lagi  bo’lgan  kulo lchilik  tarixi  ana 

shu  hunarmandchilikning  paydo  bo’ lis hidan  to  hozirgi  za mo n 

bosqichigacha  bo’ lgan  davr  kulolchilik  taraqqiyotini  o’rganadi,  s hu 

davr  mobaynida  yas hab  ijod  etgan  va  ijod  qilayotgan    kulollar  hayoti 

va  ijodiy  faoliyati  bilan  tanis hadi,   ularning  asarlarini  tahlil  etadi,  

taqqos laydi.  Kulolchilik  tarixi  taraqqiyotida  s odir  bo’ lgan  turli  badiiy 

maktab, yo’ nalis h,  oqim  va  us lublar  kuras hining  mohiyatini  yoritadi.  

O’zbekiston    kulolchiligi  –  badiiy  is h  us lublari    eng  qadimiy 

turlaridan 

his oblanadi.  

Kulolchilik  san’ati  asari  s irlangan 

va 

sirlanmagan  is h  us lublari  asos ida  yuzaga  keladi.  Sirlanmagan 

kulolchilik  hajmi  jihatidan  katta  bo’ lgan,   xo’jal ik  uchun  kerak 

                                                

1

Каримов И.A. Юксак маънавият- енгилмас куч. – Тошкент: Маънавият,  2008. – Б. 4.

 

2

Каримов  И.А.  Тарихий  хотира  ва  инсон  омили  –  Буюк  келажагимизнинг  гаровидир.  –  Тошкент: 

Ўзбекистон, 2012. – Б. 18.

 

---

6 

 

bo’ ladigan  buyumlarni  o’z  ichiga  oladi.  Masalan,  s uv  va  mevala r 

solis h  uchun  mo’ ljallangan  xumlar,  ko’zalar,  non  yopis h  uchun  tandir 

va bos hqalarda buni ko’ris h  mumkin.  

Usta  kulollar  o’zbek  milliy  kulolchilik  an’analarini  asrab 

avaylab,  yangi  ijodiy  qirralarini  va  boy  ma’ naviy  meros imizni 

o’rganib,  uni    Tos hkent  s hakllanib  ulgurgan.   Xoraz m,   R is hton,  

Kattaqo’rg’on, 

Shahrisabz, 

G’ ijduvon 

va 

Tos hkent 

kulolchilik 

san’atining  mas hhur  maktablarini  misol keltiris h  mumkin

1

.  

Haqiqatan  ha m,  insoniyat  yaratib  qoldirgan  madaniy  boyliklar 

faqat  o’tmis h  kis hilaridan  qolgan  yoki  yaratilayotgan  boyliklar  bo’ lib 

qolmay,  balki  o’zida  inson  aql-zakovati,  hayot  to’ g’ris idagi  fikr-

o’ylarini  aks  ettiruvchi  ko’zgu  hamdir.  Kulolchilik  san’ati  tarixini 

o’rganis h,  uning  taraqqiyot  qonunlarini  tus hunis h,  nodir  yodgorliklar 

bilan  tanis his h  o’t mis h  oda mlarining  his -tuyg’ u,  hayotiy  tajribalarini 

o’rganis h 

g’oyaviy-estetik 

qarashlarining 

s hakllanis hini 

bilis h 

demakdir.  Bu  so’zs iz,  kis hilarda  xayotiy  tajribalarning  boyis higa,  

hayotga  yanada keng  va atroflicha  yondas his hga  yorda m  beradi.