|
Nazorat topshiriqlari:
1.
Muslihiddin Sa’diy Sheroziy ma’naviy merosi.
2.
«Guliston» didaktik-axloqiy, pandnoma asar.
3.
«Bo’ston»da hayotiy munosabatlar hamda ta’lim-tarbiyani
tashkil qilish borasida.
4.
Rumiy qarashlarida shaxs ma’aviy-axloqiy tarbiyasiga ta’sir
ko’rsatuvchi omillar.
5.
«Masnaviyi ma’naviy» da yuksak ma’naviy-axloqiy tafakkur
borasida.
6.
Xusrav Dehlaviyning adabiy merosi.
7.
Xusrav Dehlaviyning ruboiy va g’azallarida inson kamoloti
borasidagi qarashlari.
8.
Ziyovuddin Naxshabiyning adabiy merosi.
9.
«To’tinoma» didaktik yo’nalishdagi pandnoma asar.
165
IZOHLI LUG’AT
A
Abdol – tasavvuf ta’limotiga
ko’ra, valiylarning eng yuqori
ma’naviy martabasi.
Abo – xirqaga o’xshash bir kiyim,
darveshlikda tavoze va faqirlik
maqomiga ishoradir.
Avlo – afzal, yaxshi, mutanosib.
Avon – soqchi, posbon, devon
xizmatchisi.
Avliyo – yaxshi insonlar, ulug’
insonlar (ko’plikda), valiylar.
Adab – saboq beruvchi shayx, pir
va saboq oluvchi shogirdning
amal qilishi zarur bo’lgan
qoidalar.
Aduv – yov, dushman.
Ayoz
–
Sulton
Mahmud
G’aznaviyning sevikli quli,
naql
qilinishiga
ko’ra
xushsurat
va
donishmand
shaxs.
Azon – toat-ibodatga chaqiruv,
muazzinning
machit
minorasidan
namoz
boshlanishini
hammaga
oshkor qilish.
Azroil – o’lim farishtasi.
Alil – kasal.
Alif – arab alifbosidagi birinchi
harf,
vertikal
chiziq
ko’rinishida tasvirlanadi;
Aloyiq – toliblarni murod va
maqsadlardan
yiroqlashtiruvchi
sabab
va
munosabatlar.
Amid - Xurosonda moliya ishlari
noziri;
Amir – hukmdor, hokim.
Amin – halol, ishonchli.
Amo – ko’r.
Amroz – kasalliklar.
Ams – zavol.
Ansob – nasab.
Arkon
–
ruknlar,
ustunlar,
tayanchlar.
Aso – hassa, tasavvufda shayxlik
nishoni. Ramziy ma’noda
solikning valiy va eranlar
nafasiga
muhtojligini
ifodalaydigan bir timsol.
Ashob – do’st, suhbatdosh, ulfat.
Atqiyo
– yomon ishlardan
saqlanuvchi pok kishilar.
Aflok – osmonlar.
Afrod – shaxslar, kimsalar.
Axval – g’ilay.
Axtar – yulduz.
Axiylik – javonmardlikning eng
yuqori maqomi. Hojatbarorlik
ta’limoti.
A’robiy – sahroyi.
Aqli rod – yuksak aql.
Aqida
– biror bir narsaga
ishonmoq, nimanidir tasdiq
etmoq va uni qabul aylab,
unga sodiq qolmoq.
166
Aqron
–
yaqinlar,
do’stu
birodarlar.
Ahli
kibor
–
amaldorlar,
mansabdorlar.
Ahli kirom – karamli, sahovatli.
Ahli sabt – yahudiylar.
Ahli dil – dil ahli.
Ahli qol – hol ahlining teskarisi,
ya’ni so’zlarning ma’no va
haqiqatini
bilmasdan,
o’z
hayoti, qismati va tajribasi
bilai
bog’lanmaydigan
gaplarni takrorlashdan nari
o’tolmaydigan
kimsalar
guruhi.
Ahror – arab tilida hur, ozod
ma’nosini anglatadi.
B
Badguhar – asli yomon, zoti
past.
Badaviy – sahroyi, ko’chmanchi.
Badaxlo – axloqsiz.
Baqo – boqiylik.
Bayon
– so’z ma’nolarini
o’rgatuvchi fan.
Bayt – aruz vaznida yozilgan
g’azal, qasida, masnaviy kabi
asarlarning
ikki
misrasi,
bandi.
Bayti xobnok – zerikarli bayt.
Bandi dalq – hirqa kiygan,
darvesh.
Banno – quruvchi binokor.
Baraka – biror narsa yoki
harakatdan keluvchi foyda,
naf; samara unum.
Basirat – ruhi ko’zi ochiq
kishilar.
Baqo – abadiylik, mangulik;
davomlilik.
Baqtriya – Markaziy Osiyodagi
hudud bo’lib, kurashlarda
foydalanilgan
«Baqtrion»
nomli ikki o’rkachli qo’lga
o’rgatilgan tuyaning nomidan
kelib chiqqan.
Bebok – 1. Qo’rqmas. 2.
Hayosiz, parvosiz.
Biyno – ko’zi ravshan.
Bim – qo’rquv, vahm.
Bozurgon – savdogar.
Botin ilmi – avliyolik ilmi.
Botinbin – ko’ngilni ko’ruvchi.
Botinnishin – o’zining ichki
dunyosini kuzatuvchi.
Bofiro’z – nurli.
Boyazid Bistomiy – Eronning
Bistom shahrida 804 yilda
tug’ilgan mashhur so’fiy.
Tasavvufda sukro – behudlik
kontseptsiyasi
undan
boshlanadi.
Buxl – baxillik, xasislik.
167
V
Vadud – do’st.
Vazir – shoh, sulton saroyidagi
katta amaldor shaxs.
Vazifa – amal, lavozim; xizmat,
topshiriq.
Valad – o’g’il farzand.
Valiy – avliyo, aziz.
Vasit – o’rta, o’rtacha.
Vasl – yetishish, erishish, vosil
bo’lish.
Haq
visoliga
yetishmoq.
Vatar – orzu, bashariy sifatlar va
nafsoniy
lazzatlardan
yiroqdagi xush bir tuyg’u.
Vahdat – birlik.
Vahm – xayol, tasavvur.
Vahhob – saxiy.
Va’z – xitobat. Islomda, asosan,
yaxshilik
va
ezgulikka
chaqiruvchi da’vat. V. ibrat
mazmunida ham ishlatiladi.
Vidod – mehru muhabbat.
Vijdon
–
insof,
diyonat;
kishining
jamoachilik
oldidagi mas’uliyat hissi.
Voiz – va’z aytuvchilar, bu
borada mutaxassis bo’lgan
shaxslar.
Vomdor – qarzdor
Vosif – tavsiflovchi.
Vujud – borliq.
Vujudi ma’naviy – ma’naviy
borliq.
Vuquf – ogoh bo’lish.
Do'stlaringiz bilan baham: |
