Gulandom Mirxanova

---

---

1 
O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS TA`LIM 
VAZIRLIGI 
O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA`LIMI VAZIRLIGI 
BUXORO DAVLAT UNIVERSITETI 
 
 
 
 
Gulandom Mirxanova 
 
 
 
 
 
 
O`ZBEK TILINING SINONIM SO`ZLAR 
O`QUV LUG`ATI
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Buxoro-2021 

---

2 
UDC 811.512.133'373.421(038) 
КБК 81.2-4(5Ўзб) 
M 58
 
 
Gulandom Mirxanova 
O`zbek tilining sinonim so`zlar 
o`quv lug`ati
 
 
Mazkur lug`at, avvalo, umumiy o`rta ta’lim maktablari tayanch sinf 
o`quvchilarining foydalanishlari uchun mo`ljallangan. U, shuningdek, filolog
talabalar, ona tili va adabiyot fani o`qituvchilari va qolaversa, o`zbek tili bilan 
qiziquvchi keng o`quvchilar ommasi uchun ham foydali manbadir. 
 
Mas`ul muharrir 
B.R.Mengliyev 
filologiya fanlari doktori, professor 
Taqrizchilar: 
Dilorom Yo`ldosheva 
BuxDU professori, pedagogika fanlari nomzodi
Dildora Axmedova 
BuxDU katta o`qituvchisi, f.f.f.d.(PhD) 
ISBN 978-9943-7230-5-4
©
“Durdona” 
nashriyoti, Buxoro 2021 
 
 

---

3 
SO`ZBOSHI 
 
Ma’lumki, XX asr boshlarida umumiy leksikografiyadan o`quv lug`atchiligi 
ajralib chiqdi va o`quv lug`atlarining zamonaviy avlodlarini yaratishga alohida 
e’tibor qaratdi. Tilshunoslik va pedagogika fanlari oralig`idagi lingvodidaktik 
o`nalish – o`quv lug`atchiligi tarmog`ining maxsus soha sifatida rivojlanayotganligi 
muhim ahamiyat kasb etadi. Ayni paytda o`quv lug`atlari milliy qadriyatlarga sodiq, 
dunyoqarashi keng, ongi yetuk, mustaqil fikrli, og`zaki va yozma nutqi ravon 
avlodni tarbiyalashda muhim ijtimoy-siyosiy va madaniy vazifani bajaradigan 
maktab darsliklariga yordamchi vosita sifatida ta’lim tizimida o`ziga xos o`rin 
egalladi. 
Mamlakatimiz mustaqillikka erishgandan keyin turli sohalarda bo`lgani kabi 
o`zbek tilshunosligi fani va uni o`qitish bilan shug`ullanadigan maktab ona tili 
ta’limi sohasida ham tub o`zgarishlar yuz berdi. Tilshunoslik oldiga tilning lingvistik 
xususiyatlarini o`rganish bilan birga til va uning egasi o`rtasidagi munosabatlarning 
tilga aks etishi, maktab ona tili ta’limi oldiga o`quvchilarni mustaqil va ijodiy 
fikrlashga yo`naltirish, ularga milliy o`zlagini tanitish, muloqot va munosabatning 
barcha turlarida o`zbek tilining cheksiz imkoniyatlaridan samarali va to`g`ri 
foydalana olish, nutq odobi sirlarini egallash bilan bog`liq zaruriy ko`nikmalarni 
shakllantirish vazifasi qo`yildi. Bunday vazifalarni amalga oshirishda uzluksiz 
ta’limning turli bo`g`inlarida tahsil oluvchilar uchun mo`ljallangan o`quv 
lug`atlarining roli muhim. Fikrni to`liq va ta’sirchan ifodalashda hamda nutq 
madaniyatini shakllantirishda esa sinonim so`zlarni qo`llashning ahamiyati katta. 
Uzluksiz ta’limning maktabgacha ta’limdan oliy filologik ta’lim tizimigacha 
bo`lgan tahsil oluvchilar uchun mo`ljallangan va murakkablashib boradigan sinonim 
so`zlar o`quv lug`atlarini tuzish ishlarini rivojlantish maqsadida tayanch sinflar 
uchun mo`ljallangan sinonimlar o`quv lug`ati tuzildi. Bunda asosiy manba sifatida 
professor Azim Hojiyev tomonidan 1974-yilda tuzilgan va hozirgacha o`zbek 
adabiy tili uchun xarakterli bo`lgan “O`zbek tili sinonimlarining izohli lug`ati”dan 
foydalanildi. Bundan tashqari, 2007-yilda Qarshi davlat universiteti professor-
o`qituvchilari tomonidan tuzilgan o`quv lug`atlaridan foydalanildi. O`tgan davr 
mobaynida tilimizda paydo bo`lgan va yangi qo`shilgan so`zlarning sinonimik qatori 
berildi. Masalan: