Г>ул китаптл К. лракллнакстаппып кубла ранонллрыпда жасай- тугын клракалпаклардын этннкалык составы, сол гсрригориядагы

I»* |<. Л л л а н :*-а р о в т ы н 1962-ж. ШммваП райоиыидагм
диалектологиялмк жазбасм. № 2 дәптер, 5-бет.
101
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

жумысқа жибериў; 
Тасырлтпып пакпшға қуўа бер
- 
эг)и.
Тэртиикэ қой,ыу—бсп\пл\\,
тиГшели жағдай бойып- 
ша торгиили болыўға шакырыў; 
Сени тэртипкэ қойа-
ман деди
(Досб).
'Гэуүр қы лы ў—
қандайда бир аўырған адамды смлеў, 
соныц жазылыўына, 
саўалып кетиўине өз билимии 
ҳам күшип жумсаў: 
Үш күндэ тэўүр қылды.
Терис танысыў—
танысыўды қәлемей кери жуўап 
бериў: 
М ен ағайин менен терис танысайын.
7
ис қаққан—
көпти билетуғып, бираз нәрсени көр- 
ген, тәжирийбеси мол; 
Елдиц 
ишиндэ птс қаққан
жас үлкэнлэри көп билэди.
Тиш йемэў —
ҳеш кимнен сөгис, бақырыс, азап, 
еситнеў: 
Нишидэн тиш йемәдик.
Төмэнниц адамы—
Әмиўдәрьяныц төменгн жағында 
жайласқан, Қарақалпақстаннық арқа 
районларьшыц 
биринин ўәкили; 
Ысақ аға да ҳаслы төмэннниц ада-
мы. ғо (Ҳэм).
Турмыстан сығылыў —
күнделикли күн кешириўи, 
турмысы нашар болыў (Аққ).
Тусаўды кесуў—ҳ е
ш нәрсеғе қараыаў, қыйыншы- 
лықтан қорықпай, гөзлегсн мақсетине жетиў: 
Тусаўды
кесип Қаратаўдан өтсин.
Туўба етуў —
ерискен табысына, белгили истин 
нәтийжесине қанаатланғанлық тур билднриў.
Түртунип ж үруў—
белгили бир нәрсе бойынша 
материал жыйнаў, оны жүзеге асырыўға таярлык көриў:
Ж үрген жеримдэ соған бир түртинип жүрмэн
(Аққ).
Улы тоцқылды — к
андай да бир нәрсеге қарсылық 
билдириў, ол туўралы өз никирин басқала|)ға айтыў: 
Бү/ин апшздыц иши улы тоцқылды ишғар.
Усалып барыў—
усақланып, майдаланып кетиў (аа- 
ам, жаилы жаныўарлар, зат т.б.): 
Усалып баратыр.
Үйи йацғыр—
биреўден кеўилн қалып, оган жаман 
•гплек, сәтспзлпк тплеў, қаргаў.
Ҳ а л қылыў—
қаслық, душпанлықты иске асырыў! 
Түрмэгэ 
ҳ а л қыламан деди
(Досб).
Ҳасый болы ў—
днний уғымда қудайдын белгилен- 
гсн тортнбип бузыў, онпан тысқары шығыў; 
Кудайға
ҳисый боп не бопты
(Досб).
102
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Чама бамаў—
жагдайы болмаў, шамасы жетпеў, 
ҳллсизлик етнў; 
Йемоккэ чама бомаса.
Чөп болып қ а л ы ў —
адамныц белгили бир аўырыў 
салдарынан азыўы ямаса денсаўлыгыныц төменлеун; 
Қарры чвп болып қал<)ы
(Дкб).
Ш эккинамабдан айтыў —
шамадан, шеги усы смес- 
не деп болжаи айаыў: 
Шэккинамайдан айтыўға бол-
майды.
Шэрйат исиндэ шерим ж оқ—
диний уғым; шәрият 
бойынша ислениўгс, жүзеге асыўга тийислп нәрсе- 
гс қарсылығым жоқ деген мәннде; 
Шэрйат исиндэ
шерим жоқ деген
(Аққ.).
Шермэндэ қы лы ў—
мсурт алдында уили,|ў, дурыс 
нслемеў; 
Китапханаларымызды жаўўыи тастап
шермэндэ қылып жүр
(Н.-хан).
Шийдэн тысқаоы —
үйден бир 
шығын бө'
1
екленнп 
кеткен адам; 
үйдэн шыққан ғыз шийдэн тысқары де-
ге 
н.
Ш ичишктэй қатыў—
шәппнктей, желнмден (ККРС. 
731) қатын қалыў: 
Ш ипшиктэй қатып қалады
(Ҳәм).
Шүберэк боп қ а лы ў —
қартайғәнлық ҳәм аўырыў 
себебинен адамныц азып калыўы: 
Й елэ қартайып
шүберэк боп қағаны.
Шыйырып а л ы ў —
жүдә көп, мол етип бир нәрсени 
өз пайдасына алыў; 
П ул алғандам йаман шыйырып
алған.
7