Gregorius Santi Crisogoni Polycarpus [Collectio Canonum] Polycarpus

792

5. Anacletus.

Sacerdotes quando sacrificant, non soli hoc agere debent, sed testes secum habeant, ut Deo

perfecte in sacratis Domino locis sacrificare probentur. Ait namque auctoritas legis divin.:

`Vide, ne offeras holocausta tua in omni loco, quem videris, sed in omni loco, quem elegit

dominus Deus tuus.'

Polycarp 4.32.6

793

6. Alexander papa . a

Ut nemo presbiterorum xenium vel quodcumque emolumentum temporale immo detrimentum b

spiritale a quocumque publice peccante vel incestuosa accipiat, ut episcopo vel ministris eius

peccatum illius reticeat. Nec pro respectu cuiusque person. aut consanguinitatis vel

familiaritatis alienis communicans peccatis hoc episcopo innotescere detractet, nec a quoquam

penitente aut gratia aut favore aut munus suscipere presumat aut minus dign. p.nitentem ad c d e f

reconciliationem adducat et ei testimonium reconciliationis ferat vel quocumque livore alium g

quemlibet dignius p.nitentem a reconciliatione removeat, quia hoc symoniacum et Deo et h

hominibus contrarium est.

a) om. K.

b) quocumque MR; qdcumque K; ante correctionem: quocumque C.

c) ante correctionem: penitenti. M.

d) korr. in gratiam C.

e) favorem C.

f) ut CR.

g) om. K.

h) dignus K.

Polycarp 4.32.7

794

7. Pius papa.

Bene siquidem maiorum regulis definitum est, ut demoniis aliisque passionibus irretitis

ministeria sacra tractare non liceat. Cui precepto consensu rationis adhibito id communiter

definimus, ut nullus de his, qui aut in terra arrepti a demonibus eliduntur aut quolibet modo

vexationis incursibus efferuntur, vel sacris audeant ministrare altaribus vel indiscussi se divinis

ingerant sacramentis exceptis illis, qui corporum incommoditati dediti sine huiusmodi

passionibus in terram approbantur elisi. Qui tamen et ipsi tandiu erunt ab officii sui et ordine a b

est loco suspensi, quousque unius anni spatio per discretionem episcopi inveniantur ab incursu

demonum alieni.

a) terra K.

b) davor oe K.

Polycarp 4.32.8

795

8. Annitius papa.

Prohibite , fratres, per universas regionum vestrarum ecclesias, ut clerici iuxta apostolum a

comam non nutriant, sed desuper capud in modum spere radant , quia sicut discreti debent b

esse in conversatione, ita et in tonsura et omni habitu discreti debent apparere.

a) Prohibete K.

b) tradant MK.

Polycarp 4.32.9

796

9. Sother papa.

Hoc quoque statutum est, ut nullus presbiterorum missarum sollempnia celebrare presumat,

nisi duobus presentibus sibi respondentibus ipse tertius habeatur, quia cum pluraliter ab eo

dicitur: `Dominus vobiscum' et illud in secretis: `Orate pro me' aptissime convenit, ut et ipsius

respondeatur salutationi.

Polycarp 4.32.10

797

10. Calixtus papa.

Conspirationum vero crimina vestris in partibus vigere audivimus, et plebes contra episcopos

suos conspirare nobis mandatum est. Criminis cuius astutia non solum inter christianos

abhominabilis est, sed etiam inter ethnicos et ab exteris lege prohibita. Et iccirco huius a

criminis reos non solum ecclesiastice sed etiam seculi dampnant leges et non solum b

conspirantes, sed consentientes eis. Antecessores nostri cum turba plurima episcoporum,

quicumque eorum in sacerdotali ordine sunt constituti, honore quo utuntur carere preceperunt.

Ceteros vero comunione privari et ab ecclesia extorres fieri omnesque simul utriusque ordinis c c

viros infames esse censuerunt et non solum fatientes, sed et consentientes. d

a) extremis K.

b) folgt non solum reos MK.

c) om. M.

d) etiam M.

Polycarp 4.32.11

798

11. Urbanus papa . a

Et quicumque vestram communem vitam susceptam habet et novit se nichil proprium b c d e

habere, videat, ne pollicitationem suam irritam fatiat, sed hoc quod Domino est pollicitus f

fideliter custodiat, ne dampnationem sibi adquirat, quoniam satius est non vovere quam votum g

prout melius potest non perficere.

Gravius enim puniuntur, qui votum fecerunt aut fidem perceperunt et votum non perfecerunt

aut in malis vitam finierunt quam illi, qui sine voto aut fide mortui sunt et tamen bona egerunt

opera. Ad hoc enim sensum rationabili nature munere et secundum nativitatis reparationem h

suscipimus, ut secundum apostolum magis que sursum sunt sapiamus, non que super terram,

quia sapientia huius mundi stulticia est apud Deum.

a) om. R.

b) Ut KCR.

c) v)rm MKCR.

d) vovit CR.

e) proprii M.

f) pollutionem M; pollitationem R.

g) quia M.

h) rationabil(is) CR.

Polycarp 4.32.12

799

12. Siricius papa. Cap. VII. a a

Veniamus nunc ad sacratissimos ordines clericorum, quos in venerande religionis iniuriam ita

per vestras privincias calcatos atque confusos caritate tua insinuante reperimus, ut Hieremie

nobis voce dicendum sit: `Quis dabit capiti meo aquam et oculis meis fontem lacrimarum et

flebo populum hunc nocte ac die?' Si ergo beatus propheta ad lugenda populi peccata non sibi

ait lacrimas posse sufficere, quanto nos possumus dolore percelli, cum eorum, qui in nostro b

sunt corpore, compellimur facinora deplorare, quibus precipue secundum beatum Paulum

instantia cotidiana et sollicitudo omnium ecclesiarum indesinenter incumbit? Quis enim

infirmatur et ego non infirmor? Quis scandalizatur etego non uror? Plurimos enim sacerdotes c c

Christi atque levitas post longa consecrationis sue tempora tam de coniugiis propriis quam d

etiam de turpi coitu sobolem didicimus procreasse et crimen suum hoc perscriptione e f

defendere, quam in veteri testamento sacerdotibus ac ministris generandi facultas legitur g

attributa . Dicat mihi nunc quisque , ille est sectator libidinum preceptorque vitiorum si h i

estimat, quia in lege Moysi passim sacris ordinibus a Deo nostro laxata sunt frena luxuri.. Cur

eos, quibus committebantur sancta sanctorum, premonet dicens: `Sancti estote, quia ego

sanctus sum dominus Deus vester.' Cur etiam procul a suis domibus anno vicis sue in templo

habitare iussi sunt sacerdotes? Hac videlicet religione ne cum uxoribus possint carnale

exercere commertium, ut conscienti. integritate fulgentes acceptabile Deo munus offerrent. j

Quibus expleto deservitionis sue tempore uxoris usus solius necessitatis causa fuerat k l

relaxatus, quia non ex alia nisi ex tribu Levi quisquam ad Dei ministerium fuerat preceptus

adduci. Unde et dominus Iesus, cum nos suo illustrasset adventu, in evangelio protestatur,

quia legem venerat implere non solvere. Et ideo ecclesiam, cuius sponsus est claritatis, voluit

splendore radiare, ut in die iudicii, cum rursus advenerit, sine macula et ruga eam possit sicut m

per apostolum suum instituit repperire. Quarum sanctionum omnes sacerdotes atque levite

insolubili lege constringimur, ut a die ordinationis nostre sobrietati ac pudiciti. et corda nostra

mancipemus et corpora, dummodo per omnia Deo nostro in his, que cotidie offerimus

sacrificiis placemus. `Qui autem in carne sunt', dicente electionis vase, `Deo placere non

possunt. Vos autem iam non estis in carne, sed in spiritu si tamen spiritus Dei habitat in vobis.'

Et ubi poterit nisi in corporibus sicut legimus sanctis Dei spiritus habitare? Et quia aliquanti, de

quibus loquimur, ut tua sanctitas retulit, ignoratione lapsos esse deflent, his hac conditione n

misericordiam dicimus non negandam, ut sine nullo honoris augmento in hoc, quo detecti o p

sunt quamdiu vixerint, officio perseverent, si tamen postea continentes se studuerint exhibere.

Hii vero, qui inliciti privilegii excusatione nituntur, ut sibi asserant hoc veteri lege concessum,

noverint se ab omni aecclesiastico honore, quo indigni usi sunt, apostolice sedis auctoritate

deiectos. Nec umquam posse veneranda adtractare misteria, a quibus se ipsi, dum obscenisq

cupiditatibus inhiant, privaverunt. Et quia exempla presentia cavere nos premonent in

futurum, quilibet episcopus presbiter atque diaconus, quod non optamus, deinceps fuerit talis r s

inventus, iam nunc sibi omnem per nos indulgenti. aditum obseratum , quia ferro necesse est t u

excidantur vulnera, que fomentorum non senserint medicinam. v

a) om. KR.

b) quanta R.

c)-c) Quis (Qui C) - uror om. M.

d) tan M.

e) dicimus K.

f) übergeschrieben id est defensione M.

g) qua ante correctionem: quo C.

h) folgt et R.

i) quisquis K.

j) minus R.

k) ante correctionem: usu C; usu R.

l) necessionis MR.

Polycarp 4.32.12

800

m) diem MKR.

n) ignoranti. K; ignorantia C.

o) quod K; in (nachgetragen) quo C.

p) deiecti M.

q) obsenis M.

r) fututurum K.

s) folgt aut K.

t) folgt erst hinter omnem K.

u) obseraturum K; folgt cognoscant C.

v) abscidantur K.

Polycarp 4.32.13

801

13. Idem . Cap. XII. a b b

Feminas vero non alias esse patimur in domibus clericorum nisi eas tantum, quas propter c d

solas necessitatis causas habitare cum hisdem synodus Nicena permisit.

a) om. K.

b) om. KCR.

c) folgt non K.

d) domo K.

Polycarp 4.32.14

802

14. Idem . a

Statutum est ab episcopis de presbiteris, qui feminas secum indiscrete habitare permittunt et

propter hoc male opinionis suspicione denotantur, ut si deinceps admoniti non se correxerint

velut contemptores sacrorum canonum canonica invectione feriantur.

a) om. K.

Polycarp 4.32.15

803

15. Fabianus urbis Rome episcopus omnibus episcopis.

Statuimus, ut si aliquis clericorum suis episcopis infestus aut insidiator fuerit, ut mox ante

examinatum iudicium submotus a clero curi. tradatur, cui diebus vite sue deserviat et infamis

absque ulla restitutionis spe permaneat.

Polycarp 4.32.16

804

16. Gaius papa.

Oves vero, que pastori suo commiss. fuerint, eum nec reprehendere nisi a recta fide

exorbitaverit debent nec ullatenus accusare possunt, quia facta pastorum eorum gladio a

ferienda non sunt, quamquam recte reprehendenda videantur.

a) exorbitaverint K.

Polycarp 4.32.17

805

17. Eusebius papa . a a

Necesse enim est , ut rectores a subditis timeantur ab ipsisque corrigantur, ut humana b c c

formidine peccare metuant, qui divina iudicia non formidant. Deteriores quippe sunt, qui d

doctorum vitam moresque corrumpunt, his, qui substantias aliorum prediaque diripiunt. Ipsi

quidem ea, que extra nos licet nostra sint, auferunt, nostri quoque detractores et morume

corruptores nostrorum sive qui adversum nos armantur, propri. nos ipsi decipiunt. Et ideo

iuste infames sunt et merito ab aecclesia extorres fiunt.

a) om. R.

b) ecesse R.

c) est enim KC.

d) quidem C.

e) eher mãrã M.

Polycarp 4.32.18

806

18. Silvester papa omnibus episcopis.

Nemo presbiter a die honoris presbiterii sumat coniugium. Quodsi quis hoc neglecto aliter

egerit, XII annos eum dicimus privari honore. Quodsi quis contra hoc cyrographum presens et a

publice dictum egerit, dampnabitur in perpetuum . b

a) XX II C. ti os

b) imperpetuum M.

Polycarp 4.32.19

807

19. Idem . a

Ita, fratres, iubet auctoritas divina et affirmat, ut a subdiacono usque ad lectorem omnes b

subditi sint diacono cardinali urbis Rom., in ecclesia honorem representantes tantum. b c

Pontifici vero presbiter diaconus subdiaconus acolitus exorcista lector abbas monachus in omni

loco representent obsequium sive in publico sive in gremio aecclesiae . d

a) om. K.

b)-b) om. K.

c) honore MK.

d) aeccùeoe M.

Polycarp 4.32.20

808

20. Iulius papa.

Quicumque enim tempore messis vel vindemi. non necessitate sed propter cupiditatem

comparat annonam vel vinum, verbi gratia de duobus denariis comparat modium unum et

servat usque dum venundetur denariis IIII aut sex aut amplius, hoc turpe lucrum dicimus. a a

a) servatus MR; servatur C.

Polycarp 4.32.21

809

21. Syricius . Cap. XI. a b b

Quisquis sane clericus aut viduam aut certe secundam coniugem duxerit, omni ecclesiastice c

dignitatis privilegio mox nudetur, laica tantum sibi communione concessa, quam ita demum d e

poterit possidere, si nichil postea quam hanc perdit, admittat.

a) folgt papa K; om. C.

b) om. KCR.

c) om., jedoch Lücke C.

d) privilegeio K.

e) folgt Rasur von 1 Buchst. M.

Polycarp 4.32.22

810

22. Coelestinus universis episcopis per Apuliam et Calabriam constitutis.

Nulli sacerdoti suos liceat canones ignorare nec quicquam facere , quod patrum possit regulis a a b

obviare. que enim a nobis res digna servabitur, si decretalium norma constitutorum pro

aliquorum libitu licentia populis permissa frangatur?

a) sacerdotis vos K.

b) ante correctionem: fac)cere M.

Polycarp 4.32.23

811

23. Leo papa.

Lex continentie eadem est altaris ministris, que episcopis atque presbiteris. Qui cum essent a

laici sive lectores licito et uxores ducere et filios procreare potuerunt, sed cum ad predictos

pervenerint gradus, c.pit eis non licere, quod licuit. Unde, ut de carnali fiat spirituale b

coniugium, oportet eos nec dimittere uxores et quasi non habeant sic habere, quo et salva sit

caritas conubiorum et cesset operatio nuptiarum.

a) E ex K.

b) pervener(unt) K.

Polycarp 4.32.24

812

24. Idem.

Principatus autem, quem aut sedito extorsit aut ambitus occupavit, etiamsi moribus atque

actibus non offendit, ipsius tamen initii sui est pernitiosus exemplo. Et difficile est, ut bono

peragantur exitu, que malo sunt inchoata principio.

Polycarp 4.32.25

813

25. Idem.

Illud etiam duximus premonendum, ut sicut non suo, ita nec aliendo nomine aliquis clericorum

exercere fenus atemptet.

Polycarp 4.32.26

814

26. Idem.

Nec hoc quoque pretereundum esse duximus, quosdam turpis lucri cupiditate captos a

usurariam exercere p.ccuniam et f.nore velle ditescere. Quod didici in eos, qui in clericali b

offitio constituti sunt, sed et in eos, qui in clericali offitio constituti sunt, sed et in laicos c c

cadere, qui Christianos se dici cupiunt, condolemus. d

a) ec K.

b) vicium non solum C.

c) om. CR.

d) christiani M.

Polycarp 4.32.27

815

27. Idem . a

Quibus licentia uxores ducendi non est, alienarum nuptiarum evitent convivia. b

a) om. R.

b) enitent R.

Polycarp 4.32.28

816

28. Idem.

Nam cum extra clericorum ordinem constitutis nuptiarum societati et procreationi filiorum

studere sit liberum arbitrium, ad exhibendum tamen perfecte continenti. puritatem nec a

subdiaconis quidem conubium carnale conceditur, ut et, qui habent, sint tamquam non b c c

habentes et, qui non habent, permaneant singulares . Quodsi in hoc ordine, qui quartus est a d

capite, dignum est custodiri, quanto magis in primo et secundo et tercio versandum est, ne aut

levitico aut presbiterali honore aut temporali excellentia quisquam idoneus estimetur, qui se a e f

voluptate uxoria necdum frenasse detegitur. g

a) korr. in hexibendum M.

b) subdiacono C.

c) carnale conubium K.

d) seculares M.

e) honori C.

f) excellentiam MK; excellentie C.

g) luxuria K; luxurie C.

Polycarp 4.32.29

817

29. Leo episcopus Anatholio episcopo. a

Virum catholicum et precipue Domini sacerdotem sicut nullo errore implicari, ita nulla oportet

cupiditate violari dicente sancta scriptura: Post concupiscentias tuas non eas. Mens etiam b

potenti. avida nec abstinere novit vetitis nec gaudere concessis nec pietati adhibere

consensum . c

a) papa K.

b) korr. M.

c) concessum C.

Polycarp 4.32.30

818

30. Idem.

Qualitas negotiantem aut excusat aut arguit, quia est honestus questus et turpis. Verumtamen

penitenti utilius est dispendia pati, quam periculis negotiationis astringi, quia difficile est inter a b

ementis vendentisque commercium non intervenire peccatum.

a) Endung korr. (?) M.

b) qua R.

Polycarp 4.32.31

819

31. Idem . a

Alienum clericum invito episcopo ipsius nemo suscipiat, nemo sollicitet nisi forte ex placito

caritatis id inter dantem accipientemque conveniat. Nam gravis iniuri. reus est, qui de fratris b

ecclesia id, quod est utilius aut pretiosus , audet vel abicere vel tenere. Itaque si intra c

provinciam res agatur transfugam clericum de ecclesia sua metropolitanus redire compellat. Si d

autem longius recessit, tum precepti auctoritate revocabitur, ut nec cupiditati nec ambitioni e b

relinquatur.

a) om. K.

b) accipientem q (Lücke) R.

c) pretiosi(us) K; preciosius CR.

d) transfugoe) (?) K.

e) korr. in tui C.

f) ambitio M.

Polycarp 4.32.32

820

32. Gelasius . a

Consequens fuit, ut illa quoque, que de Piceni partibus nuper ad nos missa relatio nuntiavit,

non pretereunda putaremus, id est plurimos clericorum negotiationibus inhonestis et lucrisb

turpibus inminere nullo pudore censentes evangelicam lectionem, quia ipse Dominus b

negotiatores e templo verberatos flagellis asseritur expulisse nec apostoli verba recolentes, c d

quibus ait: `Nemo militans Deo implicat se negotiis secularibus.' Psalmistam quoque David

surda dissimulantes aure cantantem: `Quoniam non cognovi negotiationes, introibo in e

potentias Domini.' Proinde huiusmodi aut ab indignis post hac questibus noverint abstinendum

et ab omni cuiuslibet negotiationis ingenio cupiditateque cessandum aut in quocumque gradu f g

sint positi, mox a clericalibus officiis abstinere cogantur, quoniam domus Dei domus orationis

esse debet et dici, ne officia negotiationis et spelunca potius sit latronum. h

a) folgt papa C.