Гравитациялық толқынлардың ашылыўы, Альберт Эйнштейн ҳәм оның улыўмалық салыстырмалық

Илимий жумысларының басланыўы 
 
1900-жылы Альберт Эйнштейн Политехникумды тамамлады ҳәм физика менен 
математика оқытыўшысы дипломын алды. Питкериў имтиханларын ол табыслы 
тапсырғаны менен жоқары баҳаларға ийе бола алмады. Көп санлы профессорлар 
Эйнштейнниң билим алыўдағы қәбилетликлерин жоқары баҳалаған. Бирақ олардың 
ҳеш қайсысы оның илимий жумыслар менен шуғылланыўына жәрдем бергиси 
келмеген. Усы жағдайға байланыслы Эйнштейн кейинирек еске түсирген: "Мениң 
профессорларым менен кемсите берди, олар мениң ойлаўдағы ҳәм билим алыўдағы 
ғәрезсиз екенлигимди жақсы көрмеди ҳәм мениң ушын илимге болған жолды 
жапты". 
Келеси 1901-жылы А.Эйнштейн Швейцарияның пуқаралығын алған болса да 
1902-жылға шекем ол турақлы жумыс орнына ийе бола алмады (ҳәтте мектептиң 
муғаллими лаўазымына да орналаса алмады). Айлықтың жоқ болыўының 
салдарынан ол дерлик ашлықта жасады, бир неше күнлер қатарына ыссы аўқат жей 
алмады. Бул жағдай оның өмириниң ақырына шекем баўырының жақсы ислемеўине 
алып келди. 
1900-1902 жылларындағы жумыссызлық оның физика бойынша билиминиң 
тереңлетиўине ҳәм илим менен шуғылланыўына кесент ете алмады. 1901-жылы 22 
жасында Берлин қаласында шығатуғын ҳәм физика илиминиң машқалаларына 
арналған "Annalen der Physik" журналында оның капиллярлық теориясы тийкарында 
суйықлықтың атомлары арасындағы тартылыс күшлерин таллаўға бағышланған 
"Капиллярлық 
теориясының 
нәтийжелери 
(Folgerungen 
aus 
den 
Capillaritätserscheinungen)" деп аталатуғын биринши илимий мақаласы жарық көрди. 
Жумысқа орналысыў бойынша пайда болған қыйыншылықтан шығыўға оның 
бурынғы курсласы Марсель Гроссман жәрдем берген. Ол Эйнштейни Берн 
қаласындағы айлығының жыллық муғдары 3500 франк болған ойлап табыўларды 
патентлеўдиң Федераллық Бюросындағы III класс эксперт лаўазымына усынды. Биз 
Эйнштейнниң студентлик жыллары бир жылда 1200 франк алғанын ҳәм усындай 
ақшаға да күн көргенлигин атап өтемиз. 
Эйнштейн Патентлер бюросында 1902-жылдың июлинен 1909-жылдың 
октябрине шекем дерлик 7 жыл жумыс иследи. Бул жерде ол тийкарынан ойлап 
табыў ушын патент алыўға берилген арзаларға экспертлик баҳа бериў менен 
шуғылланды. Бундай жумыстың характери Эйнштейнге бос ўақытларын теориялық 
физика тараўында изертлеў жумысларына бағышлаўға толық мүмкиншилик берди. 
1902-жылы октябрь айында А.Эйнштейн Италиядан әкесиниң наўқасланғанлығы 
ҳаққында хат алады. Әкесиниң аўҳалларынан хабар алыўға барғаннан кейин бир 
неше күн өткен соң Герман Эйнштейн қайтыс болады. 
1904-жылдан баслап Альберт Эйнштейн Германиядағы ең күшли физикалық 
журнал болған "Физиканың анналлары" журналы менен бирге ислесе баслаған. 
Журналдың реферативлик қосымшасы ушын ол термодинамика бойынша шыққан 
жаңа мақалалардың аннотацияларын, рефератларын жазған. Усындай жумыслардан 

---

18 
топланған абырайдың нәтийжесинде болса керек, 1905-жылы "Физиканың 
анналлары" журналы оның физика илиминдеги оғада әҳмийетли болған бир катар 
мақалаларының жарық көриўине мүмкиншилик берди.