Графикаси касб-ҳунар коллежлари учун ўқув қулланма

Бўлакланиш тизимлари (bones systems) – бир-бири билан боғланган 
бўлаклар. Улар моделлаштирилаѐтган объект ҳаракатининг мураккаб 
кинематикасини ифодалайди. Намойиш жараѐнида кўринмас бўлиб, 
ҳаракатланаѐтган объектлар ѐки скелетини ташкил этади.
12 – Расм. Тана аъзоларига ажратиш. 
Фазони букувчилар (space warps) объектларга ташқи кучлар 
таъсирини ифодалайди, бу – маълум объектларга таъсир кўрсатувчи кучлар 
майдони. Мисол сифатида сиртнинг тўлқинли деформацияси, ѐки объект 
бўлакларини сочиб юборувчи зарбдор тўлқинларни келтириш мумкин.
13 – Расм. Фазо деформацияси. 
Материаллар ва хариталар. 
Материаллар сиртнинг намойиши хусусиятларини, яъни сиртнинг 
саҳна ѐритилганлиги билан муносабатини аниқлайди. 
Сиртларнинг қуйидаги хусусиятлари материалларнинг ѐруғлик билан 
муносабатини аниқлайди.
- ранг (color); 
- шаффофлик (transparency); 
- силлиқлик (shiness) 
- нурнинг синиш коэффиценти (refractive index). 
Ранг ва шаффофлик нур сочилишни аниқлайди. Синиш коэффиценти ва 
силлиқлик ѐрдамида сиртдан шуълалар ва нурли ойнавий қайнатиш 
аниқланади. 
Материал рангини танлашда қуйидагиларни ҳисобга олиш керак: 

---

52 
- Материални аниқ рангини аниқлаш. 
- Рангнинг тўқлиқ даражаси. 
- Рангнинг ѐруғлик даражаси. 
Шаффофликнинг қиймати – ѐруғликнинг қандай қисми жисм орқали
ўтишига боғлиқ бўлади. Сиртга тушувчи ѐруғлик шаффоф материалдан 
ўтганда бир қисми тарқалиб кетади ва заифлашади. Бу заифлашув 
шаффофлик коэфициентининг қийматига боғлиқ. 
Материал силлиқлиги – сиртга тушаѐтган нур қайтишини белгилайди. 
Материал силлиқлиги қанчалик юқори бўлса – намойиш пайтида улардан 
аниқроқ акс ва шуълалар пайдо бўлади. Намойиш пайтида фотореалистик 
сифатни олиш учун - материал хусусиятларини жуда аниқ бериш керак. Шу 
мақсадда график дастурларда турли фикр хусусиятли материаллар андоза 
(шаблон)лари ишлатилади. Андозалардан фойдаланиш дизайнер ишини 
кескин осонлаштиради. Сирт юзасига ҳар хил безакларни (узор) тушириш 
учун дастурларда текстурали хариталар (декоратив безак - maps) ишлатила-
ди. (Масалан деворга терилган ғишт, тимсоҳ терисидан тайѐрланган буюм). 
Олдиндан тайѐрланган текстуралар ҳар хил турдаги файлларда (BMP, 
TIF,JPG, EPS,..) сақланиши ѐки уларни тез қуриш қоидалари кўринишида 
сақланиши мумкин.