Go’ro’g’lining tug’ilishi

:

Zaydin arab, endi ketma o'zingdan,

Buzuqlikning isi kelar so'zingdan,

Nomahramga o'g'irincha qaraysan,

Yomonlik anglayman ayyor ko'zingdan.
Ovloq bo'lsa, qiqinglaysan, kulasan,

Er talab bo'libsan, toshib-to'lasan,

O'ynashingmi, bilmam yo'ldan o'tkinchi,

Bunda meni aldamoqchi bo'lasan.

Tushib suv ichsin deysan buloqqa,

Maqsading, tortsa-da seni ovloqqa,

Kir boshida mening ko'zim mo'lartib,

Shu yigitman ketmoqchisan bir yoqqa.

Undan ko'ra u otidan tushmasa,

Oraga har turli gapni qo'shmasa,

Ketadi boradi, olam guliston,

Kumushday qo'lingdan ichib bir kosa.

Xoljuvonoy hamma gapni biladi,

Sen shod bo'lsang, xurram bo'lib kuladi,

Suv bering, deb horib turgan yigitga

Bir jom suv uzat, deb talab qiladi.

Bu so'zni Zaydin arab Xoljuvonoydan eshitib, ko'nglida: "Qiz bo'lmay o'lay, qandayga aylansa, menga malomat o'ralib tushadi. Bu qurg'ur, bilmayman, nega buytib haddan oshadi", — deb noiloj ro'moli bilan yuzini berkitinqirab, iymanib borib, buloqdan bir jom suv olib, Go'ro'g'libekka tortinib tuta berdi. Shunda Go'ro'g'libek imtilib kosani qamchi bilan urib qoqib, Zaydin arabning qo'lidan tushirib yuborib, Zaydin arabning bilagidan ushlab, bir siltab G'irko'kning sag'risiga olmoqchi bo'ldi. Ammo-lekin Zaydin arab og'irligini solib, bir chiranib o'zini halloji qilib yuborgan edi, G'irko'k tizzasigacha yerga botib ketdi. Go'ro'g'libek qarasa, ish qabohat bo'Iadiganday. Shunda Go'ro'g'libek yangasini yordamga chaqirib, bir so'z dedi:
Arabning qizi ko'p polvon zo'r ekan,

Tez kelib ortidan ko'tar, yangajon,

Bir botmon bo'ksali, haddin o'r ekan,

Darrov kelib butidan ko'tar, yangajon.

G'irko'kim tizgacha qo'riqqa botdi,

Qurg'urning badani muncha ham qatti,

Zilday bo'p bilagim qahshatib ketdi,

Tez kelib ortidan ko'tar, yangajon.

Yangi olgan oijam qo'ldan ketmasin,

Dam g'animat.vaqt-fursat o'tmasin,

Tag'ina sengayam ziyon yetmasin,

Darrov kelib butidan ko'tar, yangajon.

Baliqday tipirlab netib to'lg'onar,

Beliga intilsam. qo'lim bulg'anar.

Bu arab qizining kuchi ancha bor,

Tez kelib ortidan ko'tar, yangajon.

O'lmasin yaxshilar, aslo o'lmasin,

Yomonlar yig'lasin, hargiz kulmasin,

Shuncha mehnatlarim zoye ketmasin,

Darrov kelib butidan ko'tar, yangajon.

Endi yongan umidlarim o'chmasin,

Tag'i bu qiz bir sitilib qochmasin,

Qo'lingdan dushmanlar sharob ichmasin,

Tez kelib ortidan ko'tar, yangajon.

Go'ro'g'li taqdiming ishiga hayron,

Hayollab o'tirsam, kelmasin Rayhon,

Bu g'ayri yurtlarda menga ko'makdosh,

Yo'q turur o'zingdan boshqa, Xoljuvon,

Darrov kelib butidan ko'tar, yangajon.
Xoljuvonoy Go'ro'g'libekning bu so'zini eshitib, darrov qo'lidagi kir yuvgich qo'l og'ochini olib, chopib kelib, Zaydin arabning ortidan, balki ikki butidan qo'l og'ochini o'tkazib, bir nuqib itarib, ko'tarij yuborgan edi, Zaydin arabning buti hillanglab, G'irotning sag'risidan oshib ketdi. Shunda Go'ro'g'libd ham bir qimtib, Zaydin arabni egarning sirtiga olib, omon bo'l Xoljuvon yanga, deb G'irko'k otni qaytaribj yo'lga solib, turkman eli qaydasan, deb haydab ketdi. Endi Xoljuvonoydan eshiting.

Xoljuvonoy: "Har nima bo'lsa ham, arabning oti haddili tulpor, Go'ro'g'libek uzayganicha uzab ket> bersin", — deb oshiqmay-netmay kirlarini yuvib-ko'ptirib, undan keyin to'plab, jo'rtagadan Rayhon arab­ning usti-boshini eng keyin yuvib, ho'iligi holida bir qo'lida ko'tarib, kech bo'lay deb qolganda, qaytili kelibdi. Bir necha ayyorliklarni o'qib, Rayhon arabning oldiga shu so'zlarni aytib, chiqib borayotir:

Ey, sultonim, davlat qochdi o'zingdan,

Dushman tushgan ekan bosgan izingdan,

Ayrilding, ayrilding ko'rar ko'zingdan.

Judo bo'lib Zaydin arab qizingdan.

Ko'ksimon talg'irdir tog'larning toshi,

Ne jafoga ko'nmas odamning boshi,

Bor ekan qurg'urning topgan yo'ldoshi.

Judo bo'lding Zaydin arab qizingdan.

Uzoqdan bir odam qildi ishorat,

Zaydin arab turib chopdi shu fursat,

Ushlashgan so'ng gidirmadi bir muddat.

Judo bo'lib Zaydin arab qizingdan.

Mingashtirdi ha demasdan ortiga,

Qamchi bosdi mingan otin chotiga,

Men chopganman yetarmidim otiga,

Qochib ketdi, shuytib, arab yurtidan.

Judo bo'lding Zaydin arab qizingdan.

Shuytib buzuq ekan bilsang avzoyi,

Kun chiqarga botdi osmonning oyi,

Qayerga yetardi Xoljuvon voyi.

Judo bo'lding Zaydin arab qizingdan.
Shunda Rayhon arab Xoljuvonoydan bu so'zni eshitib, ul odam maboda Go'ro'g'limikan, deb hai murti shopday, og'zi ko'hna qopday bo'lib, bir so'z dedi:
Bu gaplaring sening agar rost bo'lsa,

Lot olgali kelgan hukmin' Go'ro'g'li.

Ko'pdan beri shu yerlarda ko'rinmay,

Qizimni ozdirgan hukmin Go'ro'g'li.

Yoshligida bilgan edim shashtini,

Endi surar yigitlikning gashtini.

Ukag'arni topsam yeyman go'shtini,

Qizim olib ketgan hukmin Go'ro'g'li.

Ukag'ar ko'rmagan qo'lim zarbini,

Choqlaya bilmagan kuch-u qurbini

Darrov keltir menga billur durbini,

Qizim olib ketgan hukmin Go'ro'g'li.

Oldimga hozir et yov-yarog'itn.

Xoljuvon jononim. ko'zim qarog'im,

Asta-asta olib mening daragim,

Qizim olib qochgan hukmin Go'ro'g'li.

Bu yerlarda dev ham qo'rqib turmaydi,

Tirikmen, izimdan dushman yurmaydi.

Yoshligida ko'rgan edim zahrini.

Magar turkman bir marta qo'l sermaydi,

Qizim olib ketgan hukmin Go'ro'g'li.
Arabning tog'larin chalmasin tuman,

Tezroq kiyimim bergin, Xoljuvon,

Bu yerda orqayin qolmasin Rayhon,

Qizim olib qochgan hukmin Go'ro'g'li.

— Darrov kiyimlarimni ber, anjom-aslahalarimni olib keltir, qizimni olib ketgan hukmin Go'ro'g'li, boshqa hech kirn emas. Boshqalar bu yerlarga kelmaydi ham, — deb cherpina berdi. Xoljuvonoy ming bir ayyorlikni o'qib: "Shohim, hali kiyimlaring ho'l", — deyberdi. Rayhon arab Xoljuvonga: "Ho'l bo'lsa, shamolga yelpit. E, yo'q, to'xta, kiyimlarni menga ber, o'zim yelpitaman. Sabil kun chitiq ekan. Kiyimlar oz-moz muzlabdi, kun ham kechki salqinda. Sen darrov otni egarla", — deb shoshib, takbiridan adashib, chirpinayotir. Xoljuvonoy chiqib otni jo'rtagadan imirsilanib, teskari abzallab: "Otni abzallab qo'ydim", — deb adab saqlab turdi. Shunda Rayhon arab hali kiyimlari kepmay' qolganidan zorlanib: "Sabil kun mun-cha chitiq bo'lmasa. Endi kiyimlar kepmabdi-ku. Ma, ol, sen dalaga chiqarib, kiyimlarni shamolga serpib tur. Men aslaha-anjomlarimni choq qilay. Ey sabil, anjom-aslahani kiyimsiz taqib bo'larmi", — deb goh Xoljuvonoyni koyib, goh suyub, shoshib-pishib chirpinib, dalaga chiqib, ichkariga kirib yurib, ko'zi otiga iushib: "Xoljuvonoy otni teskari egarlab qo'yibdi", — dedi. "Ey, Xoljuvonoy, men seni ham bilmay qoldim. Ha-ha, darvoqe, ayolning ishi teskari-da! Shuytib, bular gaj qabirg'adan yaratilgan, deydi-da. Ayolga ish buyur, orqasidan o'zing yugur", — deb so'kinib, Rayhon arab otni boshqatdan abzallab olib kelib. Xoljuvonoyning qo'lidan kiyimlarini olib ko'rsa, hali ham kepmabdi. Rayhon arab shoshib kiyim-larini ham kiymay: "Hay, shu Go'ro'g'li bo'lsa, kiyimsiz ham ushlab kelaman. Imirsilab kayfimni uchir-ding. Hali Go'ro'g'lini ushlab kelay, keyin senga bir salom beraman", — deb yalang'och bo'yniga olacha shol ilingani holda qo'lidagi ho'l kiyimlarni yerga bir urib tashlab, anjom-aslahalarini olib, otiga minib, jilovini bo'shatib, Go'ro'g'libekning izidan tushib, haydab ketdi.

Go'ro'g'libek shu vaqtgacha yigirma toshlar chamasi yo'l bosib, har zamonda orqasiga bir qarab kelayapti. Jonivor G'irko'k ham yulduzday bo'lib kelayapti. Bu kuni choshtgoh vaqtigacha jami yuz ellik tosh yo'l bosib qo'ydi. Bir pilla orqasiga qarasa, bir nima changitib kelayapti. Shunda Go'ro'g'libek: "Bu muqarrar Rayhon arab. Endi qizini bir sinab ko'raychi, ko'ngli qayoqda ekan", — deb Zaydin arabga qarab, bir so'z deb kelayapti:

Zaydin arab, otang kelur orqadan,

Bunda kelib tutib olsa, netasan,

O'z elingga qilib seni sharmanda,

Gardaningga chilbir solsa, netasan?

Otang zo'rdir har ish kelar qo'lidan,

Qaytmaydi sira ham kelgan yo'lidan,

Bilmayman ne kechar hozir dilidan,

Orqamizdan yetib qolsa, netasan?

Menga ham jon kerak, tashlab qochaman,

Zo'r kelgandan keyin sendan kechaman.

Yulduz oqqaniday bo'lib uchaman,

Shuytib Rayhon yetib kelsa, netasan?

Qo'lida o'q-yoyi, otang ko'p g'irrom,

Seni tutib olmay toparmi armon,

Bekor ob qochibman men bir kalla xom.

Ha, qizim, deb suxan qilsa, netasan?

Go'ro'g'li der, hali Chambil uzoqda,

Har zamon qolarmiz bandi tuzoqda

Jon shirin ketaman, tashlayman dog'da,

Shamshir bilan bag'ring tilsa, netasan?

Zaydin arab Go'ro'g'libekning bu so'zini eshitib: "Men sening shariatingni bilmayman. Ammo arab­ning shariatida qiz birov bilan bir lahza birga bo'ldi degancha, aybga tangildi hisob bo'ladi. Men bo'lsam, sening bilan bir kecha-kunduzdan beri birga kelayotirman. Endi otam meni tutib olsa, avvali o'ldiradi. Agar ichi achib o'ldirmaganida ham, arablar endi meni qiz deb hisoblamaydilar. Meni birov olganda ham yarim qalinga yesir hisobida olib ketadi. Undan ko'ra, endi meni tashlama. Oting yosh, o'zi tulporzod ko'rinadi.O'zing ham yoshsan. Otam bo'lsa, keksa, daydib qolgan odam. Oti ham ancha ko'hnargan. Otamni bir to'xtatib, keyin qochsang, otamning oti qolib ketadi. Sening oting yosh, qaytish deganni bilmaydi", — dedi Go'ro'g'libek Zaydin arabning bu so'zini eshitib, qochishga ko'ngil bog'laganini bildi. Xuddi shu vaqtda Rayhon arab otini qo'yib, bir qo'lida xanjar, bir qo'lida sifar, bo'ynidan olacha o'tkazilgan holda kelayotir. Ot har haprang otganda, o'n gaz, o'n besh gaz yerga tushadi. Shamolmas, yomg'irda ham otning ketish zarbidan olacha yoyilab, Rayhon arab toza shildingday bo'lib, bor avrati ko'rinib, dabdala bo'Iib kelayotir. Shunda Go'ro'g'libek Rayhon arabning sha'niga bu so'zni aytib kelayotir:
Yuqorida objuvoz,

Objuvozning suvi oz,

Olacha ko'ylak shildirboz.

Orangdan Rayhon o'tdimi?

Yomg'ir yog'ar shiva-shiva,

Guldir momom tiva-tiva,

Olacha ko'ylak shildirboz,

Orangdan Rayhon o'tdimi?

Dayrabotning shamoli,

Darbandining qamali,

Olacha ko'ylak shildirboz,

Orangdan Rayhon o'tdimi?

Dayrabotning to'lqini,

Qor-yomg'irning salqini,

lyiqtirding yilqini,

Shu so'zimning talqini.

Olacha ko'ylak shildirboz.

Orangdan Rayhon o'tdimi?

Zaydin qochib ketdimi,

Quvgan bilan yetdimi,

G'irko'kimdan o'tdimi,

Olacha ko'ylak shildirboz,

Orangdan Rayhon o'tdimi?
Tog' betida qo'chqorak,

Tepasida varvarak,

Tomoshasi xo'p kerak,

Olacha ko'ylak shildirboz,

Orangdan Rayhon o'tdimi?
Zaydin qizi dirillar,

Ko'k kaptarday pirillar,

Olacha quvib sharillar,

Ostida ot orillar,

Arslon misol g'orillar,

Olacha ko'ylak shildirboz,

Orangdan Rayhon o'tdimi?
Go'ro'g'libek o'ch oldi,

Arab alamda qoldi,

Har dam senga o'roldi,

Olacha ko'ylak shildirboz,

Orangdan Rayhon o'tdimi?
Ot chopishga haddili usta Rayhon arab zang'ar qimtib G'irko'kka yaqinlab qoldi. Shunda Go'ro'g'libek G'irko'k otini orqaga burib, Rayhon arabga qaratib: "Ha, arab, to'xta, otingni biroz saqla. senga bir-ikki og'iz so'zim bor". - dedi. Rayhon arab: "Qachon bo'lsa, baribir buning orqasidan yeta-man", — deb otini saqlab: "Mana, to'xtadim. Nima so'zing bo'lsa, darrov ayt", — dedi. Shunda Go'ro'g'libek belidan sozini qo'liga olib, Rayhon arabga qarab, senga so'zim shu, deb sozini chertib, bir so'z dedi:
So'zim eshit, Rayhon arab,

Mening bilan bo'lma taraf,

Kelma endi berman qarab,

Hozir bo'l seni otaman.

Ostimda o'ynaydi otim,

Chambil mening mamlakatim,

Qaytib ket qoningdan o'tdim,

Bo'lmasa, seni otaman.

Orqamda kelar Zaydinoy,

Rayhon arab holingga voy,

Qo'limda tayyor parli yoy,

Indashsang, seni otaman.

Oshdim baland tovlaringdan,

O'tib keldim g'ovlaringdan,

Qaytsang o'tarman bahringdan,

Bo'lmasa, seni otaman.

G'irko'kimga oting qo'shma,

Bekorga orqamdan tushma,

Jon shirin bo'lsa, indashma,

Indashsang, seni otaman.

Qaytgin arabning yurtiga,

Jo'na dayrobod sirtiga,

Go'ro'g'li boqmas ortiga,

Indashsang, seni otaman.

Go'ro'g'libek do'mbirasini beliga qistirib, G'irko'k otining boshini burib, jilovini qo'yib yuborib, lo'killatib haydab keta berdi. Rayhon arabning oti shu yerda qotib qoldi. Shunda arab qattiq azoblanib, otiga bir-ikki qamchi bergan edi, oti munkiyib, Rayhon arab otining yolidan ummaga oshib tushib, kallasi bir toshga tegib, yorilib qonab qoldi. Rayhon arab etigidan gartak qirindi olib, belbog'i bilan boshiga tortib, otini sekin haydab kela-kela yana qizdirib olib, jilovini qo'yib yuborib, katta haprak otdirib haydab kela berdi. Ungacha Go'ro'g'libek Gurgon daryosiga yetay deb qolgan edi. Bir pilla qarasa, Rayhon arab bir qo'lida xanjar, bir qo'lida sifar, vang'illatib otini qo'yib kelayotir.

Ana shunda Go'ro'g'libek yana orqaga burilib, Rayhon arabga qarab: "Hoy, Rayhon arab, to'xta. Senga yana boshqa bir gapim bor", — dedi. Rayhon arab: "Yana bu turkmanning nima gapi bor ekan", — deb otining jilovini saqlab, to'xtatib turdi. Go'ro'g'libek belidan sozini olib, Rayhon arabga qarab, soz bilan birso'z dedi:

Rayhon arab, eshit mening so'zimni,

Chambilbelga to'ra deydi o'zimni,

Javob bergin, bosmay endi izimni,

Bek tog'amga berayinmi qizingni?

Yangamning o'rniga oldim o'chimni,

Navbat keldi, bosim qildim kuchimni,

O'zingga tashladim qari chechamni,

Bek tog'amga berayinmi qizingni?

Rayhon arab, oting borda qaytag'ay,

Haloling bo'lsin, deb menga aytag'ay,

Qutuldim, bizniki bo'ldi Zaydinoy,

Bek tog'amga berayinmi qizingni?

Bildir, gapir, necha belingdan oshdim,

Navbat keldi, maqsadimga uloshdim,

Oy Zaydinday gulbadanga yondoshdim,

Bek tog'amga berayinmi qizingni?

Qizingni ob qochdim otga yopshirib,

Oq to'shini ko'k korsonga qopshirib.

El og'asi Ahmadbekka topshirib,

Bek tog'amga berayinmi qizingni?

Javobingni aytgin, yo'qsa, ketayin,

Gurgon daryosidan haqlab o'tayin,

Erta tushga Chambilbelga yetayin,

Bek tog'amga berayinmi qizingni?

Rayhon arab Go'ro'g'libekdan bu so'zni eshitib: "Hali seni tutib, shu gapni aytgan og'zingni muzday qilib, yirtib tashlamasam", — deb achchig'lanib, otini jilovini qo'yib yuborgan edi, oti chopa olmay qoldi. Go'ro'g'libek bo'lsa G'irotni burib, jilovini bo'shatib, Gurgon daryosiga kelib, G'irko'k daryodan jimiyib sakrab o'tib keta berdi. Shunday bo'lmay, Go'ro'g'libekning guzari Hazar dengizidan kelganda ham, G'iroti qirq gaz ko'tarilib uchib o'tib, Rayhon arab dengizning naryog'ida qolib ketgan bo'lar edi. Negaki, Rayhon arabning oti har qancha juyruk tuipor bo'lsa ham, G'irotning hali yoshligini hisobga olmasa, G'irol nazarkarda, Rayhon arabning otidan yuqori edi. Shuytib, bu martaba Rayhon arabning oti chala qotgan ekan. Bir-ikki qamchini tortib, Rayhon arab otini haydab kela berdi. Go'ro'g'libek bo'lsa, Gurgon daryosi­dan o'tib, bir qirga kelib, G'irko'kni burib, o'zini bir yovvoyi jiydaning panasiga olib: "Qani, Rayhon arab Gurgon daryosidan o'tib, nima qilar ekan?" — deb kuzatib turdi. Rayhon arab Gurgon daryosining narigi. labiga kelib, otini daryoga to'g'rilab, achchiq qamchini bergan edi, asli tuipor emasmi, jonivor shunday Gurgon daryosidan bir hatlab o'taman, deb qimtinib sakrab yuborgan edi, otning chala qotgani sabab bo'lib.

daryoning bergi yog'i mo'ljaliga yeta olmay, Gurgon daryosining o'rtasiga tushib, yaxday suv bilan toa shovshab qolib, o'zini o'ng'ara olmay, suvga g'arq bo'lib keta berdi. Rayhon arab bu holni ko'rib, suvgi irg'inib tushib, otini zo'rg'a o'ng'arib, o'zi ham olacha-polachasi bilan, suvdan chiqqan pishakday ivfttj qolib, otini yetaklab, daryoning naryog'iga chiqardi. Shunda Go'ro'g'Iibek yovvoyi jiydaning panasidai chiqib, Rayhon arabning ko'ziga ko'rindi. Shunda Rayhon arab Go'ro'g'libekka qarab: "Haloling bo'lsin, uka, endi nima bo'lsa ham, qizimni o'zing ol. Tog'angga berma, sen mcni yutding, barakalla Go'ro'g'Iibek", — deb bir necha joydan timsol keltirib, bu so'zlarni dedi:

Bek Go'ro'g'li. eshit endi so'zimni,

Qon yoshga to'ldirma ikki ko'zimni,

G'am bilan sarg'aytma qizil yuzimni.

Gul gulga qo'shilsin jonim. chirog'im,

Har na bo'lsa, o'zing olgin qizimni.
Hech kishini qabo falak urmasin,

Bu ko'rgiligimni boshqa ko'rmasin,

Toza gul bargiga tikon urmasin.

Gul gulga qo'shilsin, jonim, chirog'im,

Har na bo'lsa, o'zing olgin qizimni.
Oltin kosa loyqa suvga to'lmasin,

Hasrat bilan nurli yuzlar so'lmasin.

Novdalikda qizim nobud bo'lmasin,

Gul gulga qo'shilsin jonim, chirog'im,

Har na bo'lsa, o'zing olgin qizimni.
Bek Go'ro'g'li, qoyil bo'ldim o'zingga,

Chibin o'ltirmasin oyday yuzingga,

Qizim tashlab qaytib ketay izimga,

Gul gulga qo'shilsin jonim, chirog'im,

Har na bo'lsa, o'zing olgin qizimni.
Qoyil bo'ldim, ko'k otingni kezdirding,

Chaqmoqdayin tulporimdan o'zdirding,

Ko'nglin topib, qizim yo'ldan ozdirding,

Gul gulga qo'shilsin jonim, chirog'im,

Har na bo'lsa, o'zing olgin qizimni.
Taka Yovmit derlar asli zotingni,

Navbat kelib mendan olding lotingni,

Lekin senga nasihatim, ukaj on,

Uyurga bermagin sira otingni,

Gul gulga qo'shilsin jonim, chirog'im,

Har na bo'lsa, o'zing olgin qizimni.

Bek Go'ro'g'li, omon borgin, men qaytdim,

Senga yov bo'lmasligimga gap aytdim,

Sen ham yov bo'p menga kelmasing lozim,

Gul gulga qo'shilsin jonim, chirog'im,

Har na bo'lsa, o'zing olgin qizimni.
Gul lola yarashar taqsa yoqangga,

Hargiz berma bo'y qizimni tog'angga,

Kashal bo'lmay, qaytib ketay orqamga,

Gul gulga qo'shilsin jonim, chirog'im,

Har na bo'lsa, o'zing olgin qizimni.
Men ham o'z yurtimda qadrli sulton,

Yarashibon gulman o'ralsa rayhon,

Erka o'sgan qizim bo'lsin bearmon,

Gul gulga qo'shilsin jonim, chirog'im,

Har na bo'lsa, o'zing olgin qizimni.
Shunda Go'ro'g'Iibek Rayhon arabga qarab: "Qizingni o'zim sira ham olmayman, kashal bo'lmay, keta ber. Zaydinoyni tog'amga eltib beraman, "— deb bir so'z aytdi:
Kashal bo'lma, arab elning sultoni,

Tog'amga qo'shaman eltib qizingni,

Xoljuvonday suluv yangam o'rniga

Tog'amga beraman eltib qizingni.

Zaydinoyning tugunlari ochilar,

Nikoh oqshomida bodom sochilar.

Bugun-erta qalliq bo'lib quchilar,

Tog'amga beraman eltib qizingni.

Yumuq ko'zi choyday bo'lib ochilar,

Shu kechasi bandi tugun yechilar,

Oltin piyolada sharob ichilar,

Tog'amga qo'shaman eltib qizingni.

Ochilib yayraydi g'uncha tugunchak,

Bugun-erta bo'lar qizing kelinchak.

Kashal bo'lmay, keta bergin ertaroq,

Tog'amga qo'shaman cltib qizingni.

Birga yursang, o'z ko'zingman ko'rasan.

Vakil bo'lib rozilik so'zin berasan,

Arabga ikki, uch kun keyin borasan,

Tog'amga beraman eltib qizingni.

Mard yigitman aytganimdan qolmayman,

Ot chopmoqda hargiz horib-tolmayman,

Niyatim — shu: qizing aslo olmayman,

Tog'amga qo’shaman eltib qizingni

Go'ro'g'li dushmandan lotin olgandi,

U yetolmay suvga shilib qolgandi,

Kuchim endi senga ma'lum bo'lgandi,

Tog'amga beraman eltib qizingni.

Go'ro'g'libek otining boshini burib qayta berdi. Rayhon arab yig'lamsirab: "Ey, Go'ro"g'lijon, qizimni nobud qilma, o'zing ol, o'zing ol!" — deb qola berdi. Go'ro'g'libek: "Qizingni o'zim sira olmayman, tog'amga eltib beraman", — deb keta berdi.

Shuytib, Go'ro'g'libek bunday aylanib, bir do'nglikning panasidan qarasa, Rayhon arab g'o'jinib, yelkasini qisib, asta-asta orqasiga qaytib ketib borayotir. Go'ro'g'libek shuytib dushmanidan qutilib, turk-man yurtiga kelib kirdi. Hazar dengizining yoqasida mol boqib yurgan cho'ponlarning ustidan tushib, cho'ponlar chaylasiga qo'nib, bir qo'yni so'ydirib, qovurdoq qildirib, cho'ponlarning birini Chambilga suyunchi uchun yubordi. Qirq yigit bilan Xoldorbek Go'ro'g'libekning arabning qizini olib kelayotganini eshitib, barchalari Go'ro'g'libekning oldiga peshvoz chiqdilar. Hammalari Go'ro'g'libek bilan ko'rishib, bari shod-u xurram Chambilga kelib, mayxonaga tushib, katta gulxanni qalab, Zaydin arabni bo'lsa, qirq yigitlaming xotinlari ichkariga tushiribdi. Ayollar ham, erkaklar ham shod-u xurram bo'lib o'tirishdilar. Chambildagi odamlarning hammasi qutli bo'lsinga kelib-ketaberdi. Oradan bir-ikki kun o'tsa ham, hali Ahmad sardordan darak yo'q edi. Oxiri Go'ro'g'libek qirq yigitning birovini yubortib, Ahmad sardorni chaqirtdi. Xabarchi Yovmitda Ahmad sardomikiga borib: "Go'ro'g'libek safardan qaytib kelib, sizni bir kelib ketsin, deb chorladi", — dedi. Shunda Ahmad sardor: "Go'ro'g'libek safardan qaytib kelgan bo'lsa, nima olib kelibdi", — deb so'radi. Xabarchi: "Bir qiz olib kelgan", — dedi. Ahmad sardor: "Bo'lmasa, Go'ro'g'libek qizga to'y qilib, o'ziga nikoh qildirib olar", — deb otlanib, xabarchi bilan birga Chambilga kelib, otidan tushib, so'rashib bo'lgandan keyin: "Qani, jiyanim, menga nima sovg'a keltirding", — deb so'rab turibdi. Shunda Go'ro'g'libek tog'asiga qarab, bir necha joydan timsol keltirib, sizga Rayhon arab­ning qizini keltirdim, deb shu so'zni aytdi:

Ko'rsatdim arabga qudrat-kuchimni,

Qoyil aylab Rayhon shohning qizini.

Sening uchun undan oldim o'chimni.

O'zingga, deb olib keldim qizini.

Hazardan uchirib otim shoshirdim,

Arabning qizini qo'lga tushirdim,

Olib keting, shuni sizga topshirdim,

Yor aylar, deb olib keldim qizini.

Otimni o'ynatib qirlardan oshdim.

Dushmanimning elatiga yondashdim,

Rayhon bilan yo'1-yo'lakay ot qo'shdim,

O'zing uchun olib keldim qizini.

Arab tog'larida sayil ayladim,

Zaydin qizni aldab moyil ayladim,

Ob qochdim, Rayhonni qoyil ayladim,

O'zingga, deb olib keldim qizini.

O'tkaz oy Zaydinning bugun to'yini,

Baxshilar aytishsin terma, kuyini,

Salom solsin, barcha ko'rsin bo'yini,

O'zingga, deb olib keldim qizini.

Go'ro'g'li Takaman Yovmitga sulton,

Rayhon qizin olib ketgin, tog'ajon,

Qiz ana, ko'nglingda qolmasin armon,

Seni deb op keldim arab qizini.

Bu so'zni Ahmad sardor Go'ro'g'li jiyanidan eshitib, quvonib: "Endi, Go'ro'g'libek jiyanim, qoyilmar senga. Turkmanga o'zing xon, o'zing sulton. Xiroj deysanmi, boj deysanmi, faqat bizdan, qulluq-qul-luq",— deb dovdirab qoldi. Qirq yigit chaqchaqlashib: "Endi to'yni Ahmad sardornikida qildik", — deb Yovmitga jo'nab ketdi. Yovmitga yetib, Ahmad sardorning qo'ylaridan so'yib, uchidan kabob qilib, to'yni boshlab yuboribdilar. Bu yoqdan Go'ro'g'libek, Xoldorbek, Ahmad sardor qator bo'lib, Yovmitga yetishdi-lar. Qirq yigitning xotinlari Zaydin arabni yasatib, sochini qirqta qilib o'rdirib, yor-yor aytishib, bular ham Zaydinoyni uzatib, Yovmitga keldilar. Oqshom to'y bo'lib. qirq yigit may ichib kayf qilib, Zaydin arabning nikohini Ahmad sardorga qiyib, Ahmad sardorni chimildiqqa kirgizib, ikkovini qo'shib qo'ydilar. Ertagisin Go'ro'g'libek boshliq Xoldorbek va qirq yigit Ahmad sardorning siylov to'nini kiyishib, Chambilga qayt-dilar.

Kunlar o'tib, bir kun Go'ro'g'libek turkman elining kattalarini chaqirib, bir majlis o'tkazdi. Shundan keyin Go'ro'g'libek turkman eliga sulton, Xoldorbek mahram vazir, Ahmad sardor beklar begi sardor. Og'abegi Zamon takaga, Safo o'g'li Chaqqon ko'klangga, Mamarayim polvon ersariga bek qilib belgi-lanibdi. Bundan tashqari, Turkman elatiga to'qson to'qqiz biy tayinlanib, keyin Go'ro'g'li sulton mayxonada kayfini qilib, ko'k choyni ichib, qirq yigiti bilan hangomasini gurung qilib yota berdi.