Gomogen sistema

Gomogen sistema - bir fazadan iborat boʻlgan fizik-kimyoviy sistema. Bunday sistemaning har bir nuqtasida bosim r, temperatura T va konsentratsiya S bir xil boʻladi. Mac, muz, suv, suv bugʻi, gazlar aralashmasi, suyuqyoki qattiq jism eritmalari Gomogen sistema dir.

Kimyoviy muvozanat – toʻgʻri va teskari reaksiyalar tezligi tenglashgan holat. Mac, N2+3H2 p±2NH3 reaksiyasida azotning vodorod bilan birikish (toʻgʻri reaksiya) tezligi ammiakning azot va vodorodga parchalanish (teskari reaksiya) tezligiga teng . K.m. sodir boʻlganda reaksiya goʻyoki toʻxtab qolgandek koʻrinadi, aslida ikkala reaksiya ham davom etadi, biroq bu reaksiyalarning biri ikkinchisining natijasini yoʻqqa chiqaradi. Mohiyatiga koʻra, K.m. dinamik muvozanatdir. Oʻzgarmas muhit (kislotali yoki asosli) va sharoitda (temperatura, bosim) reaksiyaga kirishayotgan moddalar konsentratsiyasining oʻzgarmasligi K.m.ning muhim belgisidir. K.m.ni oʻrganish nazariy tadqiqotlar va turli amaliy masalalarni hal qilishda katta ahamiyatga ega

  Barcha kimyoviy reaksiyalarni ikkiga qaytar va qaytmas reaksiyalarga bo’lish  mumkin.  Faqat  bir  yo’nalishda  boradigan reaksiyalar qaytmas reaksiyalar deyiladi.  Reaksiya natijasida ko’p miqdorda issiqlik ajralib chiqsa,  gaz modda, cho’kma yoki oz dissotsilanadigan moddalar hosil bo’lsa, bunday reaksiyalar amalda qaytmas bo’ladi:

               CH₄ + 2O₂ = CO₂ + 2H₂O + Q

               Mg + 2HCl = MgCl₂ + H₂

               AgNO₃ + NaCl = AgCl + NaNO₃

               NaOH + HNO₃  = NaNO₃ + H₂O

     Bir vaqtning o’zida ikki qarama-qarshi yo’nalishda boradigan reaksiyalar qaytar reaksiyalar deyiladi. Misol:

                    N₂ + 3H₂    «     2NH₃

 

     Reaksiya boshlangan paytda to’g’ri  reaksiyaning  tezligi  katta, teskari reaksiyaning tezligi kichik bo’ladi.  Vaqt o’tishi bilan to’g’ri reaksiyaning tezligi kamayib teskari reaksiyaning tezligi ortib boradi. Ma’lum vaqtdan so’ng har ikkala reaksiya tezliklari tezlashadi.

                                        aA + bB   « cC + dD  

reaksiya uchun  tezlikning o’zgarishi grafigi

 

V₁=k₁[A]^a_*[B]^b                           V₂=k₂[C]^c_*[D]^d       V₁=V₂

 

                                           [C]^c_*[D]^d                      

                                      K=-----------

                                           [A]^a_*[B]^b