Ушбу таҳлил натижаларидан жамиятнинг даромадларини асосини асосий (оператсион)фаолият даромадлари ташкил қилишини кўрисимоз мумкин. Бундан ташқари жамиятнинг ҳисобот йилидаги маҳсулот сотишдан келган тушуми 4868135 минг сўмни ташкил қилганлиги ва ўтган йилга нисбатан 126.1% ни ёки 1007785 минг сўмга ўсганлигини кўришимиз мумкин бу албатта ижобий ҳолат. Бундан ташқари жамиятнинг асосий (оператсион) фаолиятидан бошқа даромадлари 400 минг сўмни ташкил этиши ўтган йилги даромадларга нисбатан ҳисобот йилидаги даромадларнинг осишига ўз тасирини кўрсатган ўтган йили даромадларнинг умумий қисмини асосий(оператсион фаолиятдан олинган даромадлар ташкил қилган бўлса бу йилги яъни ҳисобот давридаги даромадларнинг 99.99%ни асосий (оператсион фаолият даромадлари ташкил қилган бу янги очилган ёш жамият учун ижобий ҳол албатта. Кийинчалик бошқа фаолият турларининг очилиши корхона даромадларида бошқа даромадларнинг улушини ҳам кўпайишига яъни ошишига олиб келиши мумкин.
Президентимиз Ш. Мирзиёев ўз марузаларининг бирида шундай сўзларни айтгандилар “Тармоқлар ва ҳудудларни модеринзатсия қилиш, уларнинг рақобатдошлик даражасини ошириш, экспорт салоҳиятини ривожлантириш масалалари доимий этиборимиз марказида бўлиши лозим. Бунинг учун хорижий сармоялар ва илғор технологияарни ҳамда ахборот- комуникатсия тизимларини барча соҳаларида янада фаол жалб этишимиз заруз бўлади.
Одатдаги фаолиятдан тушган
даромад хўжалик юритувчи субектга келгусида иқтисодий наф тушиши эхтимоли бўлган пайтда, шунингдек бу нафни ишончли ва аниқ ўлчаш мумкин бўлган пайтда акс эттирилади.
Даромад келгуси иқтисодий наф
тадбиркорлик субекти томонидан олиниши эхтимоли мавжуд бўлганида ва ушбу наф ишончлидаражада баҳоланиши мумкин бўлганда тан олинади. Мазкур стандарт ушбу мезонлар бажариладиган ба шу боис даромад тан олинадиган ҳолатларни
белгилайди.
4
Таъриф
Одатдаги фаолиятдан олинган
даромад – маълум давир мобойнида тадбиркорлик субектининг одатдаги фаолияти натижасида олинадиган иқтисодий нафнинг ялпи тушуми бўлиб, ушбу тушум мулк эгаларининг капиталига қўйилмалари билан боғлиқ бўлмаган капиталнинг
кўпайишига олиб келади.
Асосий хўжалик фаолиятидан олинган
даромадлар – хўжалик юритувчи субектнинг одатдаги фаолияти давомида вужудга келадиган давр ичида мулк эгаларининг ўз сармояларига бадали билан боғлиқ бўлган кўпайишларни истисн этганда, ўз сармояси кўпайишига
олиб келадиган тушумлар;
5
Қиймарга таъриф
Ҳаққоний қиймат – бу баҳолаш санасида бозор иштирокчилари
ўртасидаги одатдаги оператсияда активни сотишдан олиниши мумкин бўлган ёки мажбуриятни ўтказишда тўланиши мумкин бўлган нархдир.
Жорий нархлардаги қиймат – актив сотилиши ёки мажбурият қопланиши
мумкин бўлган қиймат.
6
Даромадни ўлчаш
Даромад олинган ёки олинадиган
товоннинг ҳаққоний қиймати бўйича баҳоланади.
Асосий хўжалик фаолиятидан
олинадиган даромад жорий нархларда олинган ёки олиниши лозим бўлган
тушум (тўлов) қиймати бўйича баҳоланади.
БҲХС “Одатдаги фаолиятдан олинадиган даромад” номли халқаро стандартда одатдаги фаолиятидан олинган даромад хўжалик юритувчи субектининг одатдаги фаолиятидан хосил бўлади ва турлича номланад, шу жумладан сотишдан тушум, йиғимлар, фоизлар, девидентлар ва роялтилар.
Ушбу стандартнинг мақсади айрим турдаги оператсиялар ва ҳодисалар натижасида ҳосил бўладиган даромадни ҳисобга олиш тартибини белгилашдан иборат. Бугунги кунда иқтисодиётни модеринзатсиялаш ва диверсификатсиялаш шароитида хўжалик юритувчи субектларда оператсион фаолиятдан олинган даромадлар ҳисобини халқаро стандартлар асосида ташкил қилиш ва уни амалдаги меъёрий база асосида такомиллаштириш муҳим аҳамиятга эга.