72
III.3. Hikoyalar tarjimasidagi ba’zi bir nomutanosibliklar.
O‘zbek adabiyotining bugungi jamolini jahon adabiyoti ulug vakillarining
tarjima qilingan asarlarsiz, izma-iz paydo bo‘layotgan yangi badiiy tarjimalarsiz
to‘la tasavvur qilish qiyin. J.Londonning o‘zbek tiliga tarjima qilingan hikoyalari
ham tarjimachiligimizning yutuqlaridan biri, deb aytish mumkin.
Tarjimashunos olim V.Kafarovning yozishicha, "Tarjimon o‘zining butun
hukuqi, majburiyati bilan yozuvchi. Faqat uning majburiyati asl nusxa muallifiga
nisbatan ikki baravar ko‘p, chunki u o‘z ishi uchun ikki xalq oldida javob beradi"
34
.
Bu javobgarlik tarjimonga juda katta mas’uliyat yuklaydi.
Amerika yozuvchisi J.London hikoyalarining o‘zbek tilidagi tarjimasi bilan
yaqindan tanishish shuni ko‘rsatadiki, o‘zbek tilshunosligining yetuk vakili, ajoyib
tarjimon, professor Fattoh Abdullaev tarjima jarasnida o‘z imkoniyati va qobiliyati
doirasida ajoyib mehnat qilgan. Ingliz tilida so‘zlashuvchi xalqqa nisbatan chukur
xayrixohlik hamda Amerika yozuvchisiga bo‘lgan yuksak hurmat va ehtirom
F.Abdullaevni shu qutlug‘ ishga undagan bo‘lsa, ajab emas. Hikoyalarning
tarjimasida shunday parchalar borki, kitobxon, beixtiyor ularning
tarjimaekanligini unutib qo‘yadi muallifning mahoratidan hayrat yoqasini ushlab:
J.London hikoyani o‘zbek tilida yozmaganmikan, degan xayolga borib qoladi.
Tarjimon qalamining sehrli kuchi shunda bo‘lsa kerak. Tarjimon shuni J.London
o‘zbek tilida qanday ifodalangan bo‘lardi, deb har bir nuqtani necha marta
muloxaza qilib, tafakkur tarozisiga solib ko‘rganini tasavvur qilish qiyin emas.
Yuqoridagi bobda ko‘rib chiqilgan misollar tahlili bunga dalil bo‘la oladi.
Ma’lumki, badiiy tarjima tom ma’nodagi ijod namunasi bo‘lib, o‘zga tilda
yaratilgan asarni butun sofligi bilan tarjima qilish san’atdir. Shunday ekan,
tarjimon boshqa tilda ijod qilingan asarni o‘z ona tili boyliklaridan foydalanib, asar
"ruhi"ni saqlagan holda tarjima qilishga intiladi. Albatta, tarjimon to‘laqonli
tarjimaga erishish uchun asliyat holidagi hodisalarni ona tili qonun qoidalariga
muvofiqlashtirish jarayonida gaplar tuzilishini o‘zgartirish ba’zan esa so‘zlarni
tushirib koldirish yoki qo‘shishlar kiritishi mumkim. Zero, "tarjima qilishdan
34
Мастерство перевода. (Сборник статей). M., 1971, стр.323.
73
maqsad ikkinchi tilga so‘zlar tizmasi va gaplar silsilasini ko‘chirish emas, balki
ularning mag‘ziga yashirib turgan ma’noni ro‘yobga chiqarishdan iborat"
35
.
Jek London hikoyalarini o‘zbek tilidagi tarjimasi haqida ran borar ekan,
tarjima ishning sifatiga soya solib turgan ba’zi bir nuqsonlardan ham holi emas.
Ma’lumki, har bir xalq o‘ziga xos xususiyatlari bilan boshqa xalqlardan
ajralib turadi. Masalan, o‘zbek xalqi uy-joy sharoiti, urf-odati, kiyinishi bilan
boshqa xalqlardan farq qiladi. Ana shu urf-odat, kiyim-kechak va o‘ziga xos
so‘zlar tarjima praktikasida qiyinchiliklar keltirib chiqarishi tabiiydir.
Shuni aytib o‘tish kerakki, ijtimoiy-siyosiy hayot tarzi, geografik, muhit, ob-
havo sharoiti boshqa qator faktorlar u yoki bu xalqning kiyinish tarziga ham o‘z
tasirini ko‘rsatadi. Ma’lumki, inglizlar va o‘zbeklar har xil geografik va tarixiy
sharoitda yashaydilar. Ularning har biri o‘z tarixiga ega. Bu xalqlarning
madaniyati, urf-odatlari, turmush tarzida juda ko‘p o‘zgachaliklar mavjud. Shunga
bog‘liq ravishda coat - (palto), suit - (kostyum), blouse - (bluzka), skirt - (yubka),
jacket - (jaker), sweater - (bluzka), blazer - (kurtka) odat qilishgan. O‘zbeklar esa
Do'stlaringiz bilan baham: