48
He has no heart
Unda shafkat
Xoloden, kak moroz
He is pitiles as
degan narsadan
U nego net serdtsa.
steel, keen and
asar yo‘ts. U po‘lat
On bespoщaden kak
cold as
kabi ayovsiz, muz kabi
stal jestok i
frost (Mp89).
sovuq (M. 37-bet).
xoloden, kak
moroz (M. str. 294).
Bu misollardan ko‘rinib turibdiki, o‘zbek tarjimoni frazeologik iboralarning
muqobiligini aynan bera olgan va bu to‘la adekvatlikni ta’minlangan.
Tarjimaning yuqorida ko‘rsatilgan fazilatlari bilan bir qatorda, fikrimizcha,
ayrim kamchiliklar ham mavjud:
Well, this little yellow streak has the gall to blow in today and say he'll take
Cfrthey'splace (M.p.94).
O‘zbek tilida: Endi mana shu meksikalik shumtaka Kartining o‘rniga mana
men chitsaman, deb ishontiribdi. (M.44-bet).
Yuqorida ko‘rsatilgan little yellow streak frazeologik birligi o‘zbek tiliga
shumtaka deb tarjima qilingan.
Little yellow streak frazeologik iborasi
"Meksikalik" hikoyasi bosh qahramoni Filipe Riveraga qarata qo‘llanilgan. Asl
nusxadagi frazeologik birlikning manosi quyidagi ta’rifga to‘g‘ri kelishini e’tiborga
olib hamda Riveraning yosh bola bo‘lgani va yosh bolaga to‘gri kelgan narsani
ishonib bo‘lmasligi, bolalarga xos bo‘lgan qo‘rqoqlikni, tajribasizlikni xisobga
olgan xolda, tarjimon o‘zbek tilida ham moe keladigan muqobil "ona suti og‘zidan
ketmagan" frazeologik iborasini qo‘llab, "so‘tak" so‘zini bolaning qo‘rqoqligini
ta’qidlash uchun iboraga qo‘shganida, fikrimizcha, bu asl nusxaga juda ham moe
bo‘lardi va quyidagi holga kelar edi:
Endi mana shu ona suti og‘zidan ketmagan so‘tak Kartining o‘rniga mana
men chiqaman, deb ishontiribdi (Z.N.).
"Tarjimada muallif uslubini aynan berish uchun leksik-frazeologik vositalarii
tanlay ola bilish hal qiluvchi ahamiyatga egadir"
25
' Shunday ekan, tarjimon
qo‘llagan
shumtaka so‘zi noo‘rin ishlatilgan bo‘lib, u kitobxon hayolida nixoyatda
25
Рецкер Я.И. Задачи сопоставительного анализа переводов (ТКП, 45).
49
sho‘x, to‘polonchi bolaning timsolini gavdalantiradi. Riveraning fe’l-atvoriga bu
tamoman teskari tafsifligani hikoyani o‘qigan kitobxon darrov ilg‘aydi.
Xuddi shu hikoyada uchraydigan yana bir frazeologik birlikning tarjima
qilinmay, tushurib qoldirilganligi esa bizni ajablantirdi.
And he never talked eleven words in a string since I know him. He saw wood
and does work (M.p.96).
O‘zbek tilida: U bilan tanishganimdan beri o‘nta so‘z aytganini eslay
olmayman (M.4b-6et).
Ko‘rinib turibdiki, saw wood frazeologizmi qatnashgan ran tarjima qilinmay
qolgan. Vaholanki, bu gapda qahramonning xarakteriga xos bo‘lgan xislat haqida
so‘z boradi. Tarjimon ingliz tilidagi saw wood frazeologizmini ma’nosidan
kelibchiqadigan o‘zbek tilida sirini hech kimga bildirmaydigan, o‘z ishiga pishiq,
quv, ma’nolarini o‘zida mujassamlashtirgan "ichidan pishgap" frazeologik
iborasini qo‘llasa, qahramon xarakterini to‘la ochib bergan bo‘lar edi.
Tarjima ishiga katta iste’dod talab qiladigan ijodiy ish deb qaralsa, asarning
badiiy qiymatiga, muallifning uslubiga, uning individualligiga, obrazlarining
ifodali buyoqlariga zarracha bo‘lsa ham putur yetkazmaslik niyatida tarjima
qilinayotgan tilning so‘z xazinasida sinchiklab izlansa, ijodiy izlanish o‘z mevasini
berishi mukarrardir.
26
Yuqorida ko‘rsatilganidek, ayrim kamchiliklarga qaramay, tarjimon
J.London hikoyalarining tarjimasidagi frazeologizmlarni zo‘r muvaffaqiyat bilan
kitobxonga yetkazib bera olgan. Tarjimon frazeologizmlarni aniq va to‘g‘ri berish
nihoyatda muxim ahamiyatga ega ekanligini qalbdan chuqur his qilgan.
Demak,
tarjimada
muallifning
individual
uslubini
aks
ettirishda
frazeologizmlar tarjimasining ahamiyati katta; badiiy tarjima tufayli tilning
frazeologiyasi boyiydi; badiiy asar tilida ifodalangan milliy ruxni aks ettirishda
frazeologiyaning roli katta; frazeologizmlarni buzib tarjima qilish asar tilini
nursizlantiradi va uning badiiy qiymatiga putur yetkazadi.
2
Tarjimon F.Abdullaev
bu masalani chukur tushungan va his qilgan holda o‘z vazifasini ado etganligini
26
Левицкая Т.Р., Фитрман A.M. Проблемк перевода. М.: Международные отношения, 1976, стр. 202.
Саломов Ғ. Тил ва таржима. Тошкент: Фан, 1966,240-бет
50
yana qayd qilamiz. Bunda uning keng mushohadali tilshunos ekanligi katta
ahamiyatga ega bo‘lgan, albatta.
Do'stlaringiz bilan baham: 
